Тошкент давлат иқтисодиёт университети т. М. Зияев, Ш. Т. Исроилова, Д. Т.ЁҚУб олий таълимнинг

Қисқача хулосалар

Ишчи кучи бозори асосида миллий ресурс-ишчи кучи шаклланади ҳамда корхоналар, тармоқлар ва ҳудудлар бўйича тақсимланади. Ишчи кучи бозори кенг маънода – меҳнат миқдори ва сифати мувофиқ тақдирланадиган, уни нормал қайта тиклаш ҳамда
самарали фойдаланишни таъминлайдиган ижтимоий муносабатлар, шу жумладан юридик норма ва тартиботлар тизимидир. Тор маънода ишчи кучи бозорини иш берувчилар – ишлаб чиқариш воситалари эгалари билан ёлланма ишчилар – иш кучи эгалари ўртасидаги – биринчиларининг меҳнатга талабини ва иккинчиларининг яшаш воситалари манбаи сифатида ишга ёлланиш бўйича эҳтиёжларини қондириш борасида шаклланадиган муносабатлар тизимидир. Ишчи кучи бозори рақобатчилик даражасига қараб, соф рақобат бозори модели, монопсония модели, касаба уюшмалари ҳаракати ҳисобга олинадиган модел ва икки томонлама монополия модели турларига ажратилади.
Ишчи кучи бозорини фақат талаб билан таклиф тебратмайди, балки уни ташкил қилиш ва бошқаришда давлатнинг тутган ўрни ҳам муҳим аҳамиятга эга – бу асосан меҳнат биржалари орқали амалга оширилади. Жаҳонда ишчи кучи бозорининг турли моделлари мавжуд, яъни Америка, Франция, Япония, Швеция ва бошқалар.

Таянч тушунчалар

Ишчи кучи бозори, ишчи кучи бозорида талаб ва таклифга таъсир қилувчи омиллар, ишчи кучи бозорининг турлари, ишчи кучи бозорининг объектлари ва субъектлари, бозор конъюнктураси, ишчи кучи бозорини тартибга солишнинг учта усули (жамоавий, шахсий, ҳудудий), ишчи кучи бозорининг таркибий қисмлари, ишчи кучи бозорининг моделлари.

Назорат учун саволлар

1. 
   Ишчи кучи бозорининг шаклланиш тамойиллар ва омилларини тушунтиринг
   
2. 
   Ишчи кучи бозорининг ижтимоий-иқтисодий мазмуни ва вазифаларини айтинг
   
3. 
   Ишчи кучи бозоридаги талаб ва таклиф қандай омиллар билан белгиланади?
   
4. 
   Ишчи кучи бозорини тартибга солишнинг зарурлиги нимада?
   
5. 
   Ишчи кучи бозорининг хусусиятлари (бўғинлари) нималардан иборат?
   
6. 
   Ишчи кучи бозорини тартибга солишнинг ҳудудий усулларини аниқлаб беринг.
   
7. 
   Ишчи кучи бозоридаги талаб ва таклиф қандай омиллар билан белгиланади?
   
8. 
   Ишчи кучи бозорнинг шаклланишига қандай шарт-шароитлар таъсир этади?
   
9. 
   Ишчи кучи бозорининг таркибий қисмлари нималардан иборат?
   
10. 
    Ишчи кучи бозорининг қандай моделларини биласиз?
    

4.