Toshkent davlat iqtisodiyot universiteti samarqand filiali «Buxgalteriya hisobi, moliya, soliq va statistika” kafedrasi mudiri: dots. M. Xolmurzaev

Tuzuvchi: «_______________ » ass: Vafoxojayeva D.
TOSHKENT DAVLAT IQTISODIYOT UNIVERSITETI SAMARQAND FILIALI
«Buxgalteriya hisobi, moliya, soliq va statistika”
kafedrasi mudiri: «______________ » Dots. M.Xolmurzaev
"Statistika"fanidan 2-kurs, 3-semstr yakuniy nazorat
13-Bilet
1. Oddiy va tortilgan o’rtacha arfmetik miqdorlar qanday hisoblanadi? O’rtalashtirilayotgan belgi miqdorlari (xillari) bir yoki teng marta takrorlangan paytda oddiy arifmetik o’rtacha qo’llniladi. Uni aniqlash uchun dastlab o’rtalashtirilayotgan alohida miqdorlar yig’indisi aniqlanadi, so’ngra olingan natija ularning soniga bo’linadi. Buni quyidagicha yozish mumkin:
2. Oraliq qatorlarda o’rtacha arifmetik miqdorni hisoblashning o’ziga xos xususiyati nima? Ayrim hollarda o’rtacha miqdorlar oraliq qatorlar, umumiy va guruhiy o’rtachalar, shuningdek nisbiy miqdorlar asosida ham hisoblanishi mumkin.
O’rtacha miqdorni oraliq (interval) qatorda hisoblashning o’ziga xos xususiyatlari bor. Buning uchun dastlab har bir oraliq guruh bo’yicha o’rtachani, so’ngra esa jami qatoralar bo’yicha umumiy o’rtachani hisoblash lozim. Agar oraliq yopiq ko’rinishda bo’lsa, u holda har bir oraliq guruh uchun o’rtacha oraliq belgining quyi hamda yuqori darajalari yig’indisining yarmiga teng. Agar oraliq ochiq ko’rinishda bo’lsa u holda birinchi guruhning quyi darajasini topish uchun uning yuqori darajasidan ikkinchi guruh oralig’ini ayrish, oxirgi guruhning yuqori darjasini topishuchun esa uning quyi darajasiga o’zidan oldingi guruh oralig’ini qo’yish kerak.
3. Masala. Mintaqada xalqistemolmollariishlabchiqarish:
(mlrdso’m)

	2018	2019
Ishlabchiqarilganistemolmollari		Reja	haqiatda
	9.8	11.2	10.5

Berilganlargaasoslanib ,rejatopshirig’i, rejaningbajarilishhamdadinamikanisbiymiqdorlarinixisoblang. Ularningo’rtasidagibog’lanishnianiqraqamlardako’rsating. Berilganlarga asoslanib ,reja topshirig’i, rejaning bajarilish hamda dinamika nisbiy miqdorlarini xisoblang. Ularning o’rtasidagi bog’lanishni aniq raqamlarda ko’rsating.

Demk rejalashtirilayotgan davrda iste`mol mollaerini bazis davr 2018 yilga nisbatan 15.2 foizga ortiqcha ishlab chiqarishga mo’ljallangan. Xo’sh, bu reja haqiqatda qanchaga bajarilgan. Buning uchun reja bajarilishi nisbiy miqdorini hisoblaymiz:
Demak, 2019 yilda rejalashtirilgan iste`mol mollari 6.3foizga bajarilmagan. 2019yilda haqiqatda ishlab chiqarilgan iste`mol mollarinning 2018yilga nisbatan qanchaga ko’p yoki oz ekanligini bilih uchun dinamika nisbiy miqorini hisoblaymiz:

4. Masala. Bittasmenadaharbirishchitomonidanishlabchiqarilgan “A” mahsulotmiqdorlariquydagilarbilantavsiflanadi:

IshchilarningRaqamlari	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
Bittasmenadaishlabchiqarilganmahsulot(dona)	16	17	18	17	16	17	18	20	10	18

Progressivva regressive o’rtachalarqandayhisoblanadi ? O’rtalashtirilayotgan belgi miqdorlari (xillari) bir yoki teng marta takrorlangan paytda oddiy arifmetik o’rtacha qo’llniladi. Uni aniqlash uchun dastlab o’rtalashtirilayotgan alohida miqdorlar yig’indisi aniqlanadi, so’ngra olingan natija ularning soniga bo’linadi. Buni quyidagicha yozish mumkin:

Izoh: Kafedraning 2020 yil ____ ______________ yig‘ilishida muhokama qilingan va tasdiqlashga tavsiya etilgan (____– sonli bayonnoma)