Toshkent davlat iq tiso diyo t universiteti q. X. Abdurahmonov

turmush darajasi — bu, jismoniy,
ma’naviy va ijtimoiy ehtiyojlarning rivojlanish darajasi, qondirilganlik miqyosi
va ulami qoniqtirish uchun yaratilgan imkoniyatlami aks ettiruvchi kompleks
ijtimoiy-iqtisodiy kategoriyadir. 
Bunday talqin turmush darajasining sifat va 
miqdor ko‘rsatkichlarini yanada to‘liqroq ifodalashga imkon yaratadi.
67

---

Turmush darajasi inson (aholi) hayot faoliyatining ma’lum bir qirrasi 
to‘g‘risida tasawur beradigan ko‘rsatkichlar bilan belgilanadi. Turmush darajasi 
to‘g‘risida batafsil ma’lumot olish uchun aholi daromadlari va ehtiyojlari, 
iste’mol darajasi va tarkibi, uy-joy, mol-mulk, madaniy-maishiy buyumlar va 
boshqalar bilan ta’minlanganlik darajasini chuqur o'rganish lozim.
p
7.2. Turmush darajasi ko‘rsatkichlari tizimi
Turmush darajasini ifodalovchi ko‘rsatkichlar turli-tuman bo‘lib, turmush 
darajasi konsepsiyasi bilan uzviy bog‘Iiq. Ayrim muhim ko‘rsatkichlar 7.1- 
jadvalda keltirilgan.
7.
1’jadval
Turmush darajasining asosiy ко 'rsatkichlari
Hajmiy (absolyut)
Ulusli (o‘rtacha)
M illiy darom ad hajmi
Iste ’mol fondining milliy darom addagi 
ulushi
A holining nom inal darom adlari
Aholi jo n boshiga t o ‘g ‘ri keladigan real 
darom ad
Ish haqi fondi
0 4rtacha va en g kam ish haqi
T adbirkorlikdan olinadigan darom adlar
Aholi jo n b o sh ig a t o ‘g ‘ri keladigan, 
tadbirkorlikdan olinadigan o ‘rtacha 
darom ad
Pensiya fondlari hajmi
nafaqaning o 'r t a c h a v a eng kam
m iqdorlari
T o v a r aylanishi hajmi
A holi j o n boshiga to ‘g ‘ri keladigan tovar 
aylanishi
B ajarilgan xizm atlar hajmi
Aholi j o n boshiga t o ‘g ‘ri keladigan 
x izm atlar sa lm o g ‘i
Uy-joy fondining hajmi
Bir kishiga to ‘g ‘ri keladigan uy-joy hajmi 
(kv.m., xona)
Iqtisodiyot tarm oqlarida ish bilan band 
aholining soni
Iqtisodiy faol aholi tarkibida bandlar va 
ishsizlar sa lm o g ‘i
A ho lin in g j a m g ‘armalari
J a m g ‘arm aning o ‘rtacha miqdori
A h o lin in g tabiiy k o 4payishi
Y ash ash davri
Ko‘rsatkichlar alohida belgilar bo‘yicha quyidagi turkumlarga ajratiladi: 
umumiy va xususiy; iqtisodiy va ijtimoiy-demografik; obyektiv va subyektiv; 
qiymat va natural; miqdor va sifat; iste’mol nisbati va tarkibi ko‘rsatkichlarlari; 
statistik ko‘rsatkichlar va boshqalar.