Toshkent davlat agrar unversiteti termiz filiali

Texnik-iqtisodiy xossalari – ish unumi, mehnat, mablag’ va yoqilg’i sarfi, metall va energiya sig’imi.
Ergonomik xossalari – foydalanishga moslanganligi, qulayligi, boshqaruvchiga yaratilgan sharoitlarning mavjudligi, estetik ko’rsatkichlari, boshqarishning takomillashganlik darajasi.
Agregatning asosiy parametrlari va rejimlari: mashina - qurolining konstruktiv va ishchi qamrov kengligi, agregatning harakatlanish tezligi, traktorning og’irligi, solish­tirma energiya va mablag’ sarfi. Agregatning parametr va rejimlarining son qiymatlari turlicha bo’lib, ularning miqdoriga tabiiy holat, konstruktiv takomillashganligi, foydalanishdagi mohirlik kabi omillar o’z ta’sirini o’tkazadi.
Agregatning bu xossalari ularni ma’lum texnologik jarayonni bajarishga jalb qilishda, tuzishda, ularning harakatlanish usulini tanlashda va agregatlardan samarali foydalanish maqsadida hisobga olinadi.
Mehnat sarflari
B evosita mehnat sarfi Agregatga bevosita xizmat ko’rsatuvchilarning mehnat sarfi (Z_m.b) - bevosita mehnat sarfi deb ataladi. Agregatga bevosita xizmat traktorchi-lar sonini m_tr deb belgilasak, u holda bevosita mehnat sarfi
Bu yerda 0_s - agregatning soatlik ish unumi, gag’soat.
Umumiy mehnat sarfiAgregatga bevosita xizmat ko’rsatuvchi traktorchilar soni m_tr va yordamchi ishchilar soni m_yord deb belgilasak, u holda umumiy mehnat sarfi:


Bu yerda 0_s - agregatning soatlik ish unumi, gag’soat

Yoqilg’i va moy sarflari
Yoqilg’i sarflari. Bir gektarga yoqilg’i sarfi tajriba yo’li bilan aniqlanadi. Bunda texnologik jarayonni bajarganda Q_i, agregat salt harakatlanganda Q_s.y, traktor to’xtab, dvigateli ishlab turgandagi Q_t yonilg’i sarflari maxsus o’lchov asbobi yordamida o’lchanadi va

mos holda smena davomida t_i ish vaqti, t_s.y salt yo’llar vaqti va t_t to’xtashlar vaqti hamda agregatning ish unumi 0_a topiladi va yoqilg’i sarfi aniqlanadi, kgg’ga:

Moy sarflari. Moylarning sarfi yoqilg’i sarfining asosiy turiga nisbatan foizlarda hisoblanadi: motor moyi 3...4%, konsistent moylar (solidol, tsiatim, litol 24, fiol 1) va transmissiya moylari 1...2% olinadi, o’rtacha umumiy moy sarfi 5% tashkil etadi.