Toshkent davlat agrar universiteti termiz filiali fitopatologiya fanidan

Bakteriyali rak- Corynebacterium michiganense. 
Bakteriyali rak kasalligini- 
Corynebacterium michiganense
bakteriyasi qo‘zg‘atadi. Kasallik 
ikki xil shaklda bo‘ladi. Birinchi shaklida kasallik belgilari ko‘chat ekilgandan so‘ng ikki xaftadan 
keyin namoyon bo‘ladi. Bunda bakteriya ta’sirida o‘simlikning o‘tkazuvchi to‘qimalari zararlanishi 
natijasida pomidor bargi va shoxlari so‘liydi. Bunday o‘simlikning poyasini ko‘ndalang qilib 
kesilganda o‘tkazuvchi to‘qimalarni qo‘ng‘ir tusga kirganligini ko‘rish mumkin. Bunday 
zararlangan o‘simlik butunlay so‘lib qoladi. 

---

Ikkinchi shakldagi zararlanishda pomidor shoxlarida, bargida, meva va meva bandida botiq 
yarachalar hosil bo‘ladi. Zararlangan o‘simlik poyasida va meva bandida o’zunchoq qo‘ng‘ir 
chiziqchalar hosil bo‘ladi. Kasallik rivojlana borgan sari yarachalar o‘rnida yoriqlar hosil bo‘ladi va 
shu yoriqlardan bakteriya sporalari tashqariga tarqaladi. Meva bandida hosil bo‘lgan yoriqlardan 
o‘tkazuvchi to‘qima naylari orqali bakteriya pomidor mevasini zararlashi mumkin. Zararlangan 
mevada o‘rtasi to‘q atrofi oqish dog’‘lar hosil bo‘ladi. Lekin pomidor mevasining ta’mi bo’ziladi, 
meva ichidagi o‘tkazuvchi to‘qima naylari sariq tusga kiradi. Infeksiya manbayi bo‘lib zararlangan 
urug‘ va o‘simlik qoldiqlari hisoblanadi. 
Preparat: 
Corynebacterium michiganense 
bakteriyasini zararlangan to‘qimalarini mikroskopda 
ko‘rish. Zararlangan to‘qimalar qo‘ng‘ir ranglarda bo‘ladi. Ayrim tomirlarida o‘zgarishlar 
ko’zatiladi.
Strik- 
Nicotiana virus
 
Kasallik qo‘zg‘atuvchisi - 
Nicotiana virus
-virusi. Bu kasallik bilan pomidorning butun er ustki 
a’zolari zararlanadi. Zararlangan barglarida qizg‘ish-qo‘ng‘ir tusli, mayda, har xil shakldagi 
dog’‘lar hosil bo‘ladi. Kasallik kuchayishi bilan barglar o‘z elastiklik holatini yo‘qotib sekin-asta 
quriydi. Poyasida va shoxlarida esa yo‘l-yo‘l qo‘ng‘ir tusli dog’‘lar hosil bo‘ladi. Zararlangan poya 
va shoxlar tez sinuvchan bo‘lib qoladi. Zararlangan pomidorning etilmagan mevasida botiq qo‘ng‘ir 
dog’‘lar paydo bo‘lib, kasallik rivojlangan sari mevalar deformatsiyalanib yoriqlar hosil bo‘ladi va 
qattiqlashib qoladi. Etilgan pomidor mevasida botiq yo‘l-yo‘l qo‘ng‘ir dog’‘lar paydo bo‘ladi. 
Infeksiya urug‘da va zararlangan o‘simlik qoldiqlarida qishlaydi.