Toshkent arxitektura-qurilish instituti

 
2.12-rasm. Ko‘p qavatli binolarda ishlatiladigan temir-beton 
konstruksiyalar 

---

86 
a, b – chekka qatorlarda (a) va o‘rta qatorlarda (b) ishlatiladigan bir qavatli 
ustun;v, g – bular ham, ikki qavatli to‘ri;d, ye – trapediya (d) va to‘g‘ri burchak (ye) 
kesimli to‘sinlarning ostki tomonidan ko‘rinishi;j – qavatlararo orayopmasi 
plitasining ostki tomondan ko‘rinishi. 
Balandligi bo‘yicha kesimi o‘zgarmas po‘lat ustunlarni balandligi 9,6m gacha 
bo‘lgan hamda 20t gacha yuk ko‘taruvchi kranlar bilan jihozlangan binolarda 
qo‘llaniladi. Bunday ustunlar asosan markaziy siqilishga ishlab, asosan keng tokchali 
prokat qo‘shtavrlardan tayyorlanadi. 
2.13-rasm. Ko‘p qavatli sanoat binolarining ustun va devorlarini 
koordinatsiya o‘qlariga bog‘lash. 
a – ustunlarni o‘rta o‘qlarga bog‘lash; b,v – ustun va devorlarni chekka 
bo‘ylama o‘qlarga bog‘lash; g,d – bino to‘g‘ri qismini bog‘lash; e,j – ustunlarni 
ko‘ndalang harorat choki o‘qlariga bog‘lash.
 

---

87 
 
2.14-rasm. Rigellarning ustunlarga tayanishi:
1-ustun; 2-rigel; 3-ochiq qoldirilgan armatura qismi; 4-payvandlangan choklar; 
5-to‘ldirilgan chok; 6-payvand yordamida ulangan rigel va tokcha quyma detallari. 
Ajratilgan ustunlarni og‘ir yuk (125t dan katta) ko‘taruvchi ko‘prik kranlar 
bilan jihozlangan sanoat binolarida ishlatiladi. 
Ustunlarning pastki qismida ularni poydevorlarga qotirish uchun po‘lat 
negizlar ko‘zda tutilgan bo‘ladi. Negizlarni poydevorlarga mustahkamlashda 
poydevorlardagi mahsus, oldindan qoldirilgan anker boltlaridan foydalaniladi. 
2.15-rasm. Ko‘p qavatli sanoat binolari ustunlaridagi choklar. 
a – ustunlar montaj qilinguncha;b – ustunlar o‘rnatilgan. 

---

88 
1-temir beton ustun;2-armaturalarning chiqib turgan qismi;3-ustunning po‘lat 
kallagi;4-markazlovchi taglik;5-to‘g‘rilovchi plastinka;6-choklar qoplamasi (po‘lat 
kallaka payvandlangan).