Тошкент ахборот технологиялари университети фарғона филиали

9-маъруза. Ахборотларга ишлов бериш. Рақамли информацияларни аналог сигналларга айлантириш.


Режа :
Саноқ системалари
Ракамли информацияларни аналог информацияларга ўзгартириш
Информацияларни қайта ишлашда дискетизациялаш ахамияти


Таянч иборалар: код, ўзгартиргич, ракамли информация санқсистема, иккилик код.


Рақамли информацияларни аналог сигналга айлантириш қуйдаги схема бўйича олиб борилади:



Маълумки рақамли информациялар асосини иккилик
саноқ системаси ташкил этади. Компьютерли қурилмалар микропроцессорларга қурилади. Микропроцессорлар
компьютер асосини ташкил этиб, барча операцияларни бажаради. Уни киришига иккили инфрмациялар киритилади. Операциялар иккилик саноқ системасида амалга оширилиб, натижа иккиликкда чикариб олинади. Микропроцессорларда иккилик информацияларда операциялар бажарилишига сабаб, уни ташкил этган электрон схемаларни қуришда уларни икки тургун холатда бўлишини ташкил этиш техник жихатдан осонлиги. Операция натижаларини олишда хам бу холат қулайлик қилади. Масалан калит узуқ улоқ, конденсатор зарядланга зарядланмаган, тебраниш бор йўқ, транзистор калити очиқ ёпиқ ва хокозо.
Кибернетикада ўнлик, иккилик, саккизлик ва ўн олтилик саноқ системалари қўлланади. Улар ўзларини қўлланиши жойига қараб ахамиятга эга. Хар қандай машина кодидаги дастурларни ёзишда иккилик саноқ системасидан фойдаланилади. Саккизлик саноқ системаси иккилик информациясини осон ўқиш учун қўлланилади. Ўн олтилик саноқ системаси машина сўзини ифодалашда кенг қўлланилади.

иштирок этади улар ёрдамида ихтиёрий катталикни
бахолаш мумкин. Лекин бу саноқ системасида катталикни ифодаланиши кўп разрядни эгаллаб, ўқиш ва ёзиш учун ноқулайлик яратади.
Иккилик натурал сонни алгебраик ифодаси:
и—1 (^77-1^11-2 ... «100)2 = У2 0^2^, А=0
Бу ерда
.Ъ.•- сондаги рақамлар сони;
•Ъ .=. - рақам 0 ёки 1;
-- рақамни сондаги тартиб номери.
Иккилик сонни ўнлик сонга айлантириш учун уни формула бўйича ёзиб хисобланади. Масалан 1100012. иккилик сонн ўнлик сонга ўтказишнни кўрайлик:

Иккилик саноқ системасидан ўнликкга ўтиш учун қуйдаги
жадвалдан хам фойдаланиш мумкин:

512	256	128	64	32	16	8	4	2	1
				1	1	0	0	0	1