Тошкент-2021 3 Июнь 2021 10-қисм Тошкент май 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot»

Kalit so‘zi:
 
Bolalar psixologiyasi
,
D.B.Elkonin, ota-ona, K.D.Ushinskiy 
 
bola shaxsi, xotira va 
tasavvur.
Bolalar psixologiyasi - psixologiya fanining alohida tarmog‘i bo‘lib, u turli yosh davrlarida 
bola psixik taraqqiyotining qonuniyatlarini,shuningdek, bir yosh bosqichida boshqasiga o‘tish 
qonuniyatlarini o‘rganadi. Bolalar psixologiyasi fanining asosiy e’tibori tug‘ulgandan yetuklik 
davrigacha inson psixikasi va ongning qanday rivojlanishiga qaratilgan. D.B.Elkonin yozganidek, 
bola jamiyat a’zosi va shaxs sifatida shakillanib borar ekan, uning psixikasi rivojlanib, olamni 
aks ettirish qobilyati go‘daklikdan yetulik davrigacha murakkabllashib va takomillashib boradi. 
Ushbu jarayonning o‘ziga xos xususiyatlari,uning qoniniyatlarini bolalar psixologiyasi tadqiq 
etadi.Bola rivojlanishinig turli tomonlarini har xil fanlar - anatomiya,fiziologiya, oliy nerv faoliyati 
fiziologiyasi, gigiena, etnografiya va boshqalar o‘rganadi. Tug‘ilgandan yetuklik davrigacha bola 
psixik taraqqiyotini o‘rganish esa psixologik bilimlarning maxsus sohasi –bolalar psixologiyasining 
zimmasidadir. Yetti yoshga to‘lish davri go‘dakligining tugallanishi davriga to‘g‘ri keladi xuddi 
ana shu davrdan boshlab bolalarda o‘z-o‘zini anglash tarkib topa boshlaydi,shuning uchun 
bolalarning yetti yoshga to‘lgan davridan boshlab sistemali suratda o‘qitishga o‘tish maqsadga 
muvofiqdir. K.D.Ushinskiyning fikricha, bolaning maktabdagi o‘qish faoliyatiga tayyorligi ayrim 
psixik jarayonlaming taraqqiyot darajasi bilan emas, balki bola shaxsining umumiy taraqqiyot 
darajasi bilan aniqlanadi. Shunday qilib, bolaning maktabda o‘qishga tayyorligi shaxsning 
ijtimoiy yetuklik bosqichlaridan biridir. Lekin ijtimoiy taraqqiyotning bunday yetuklik bosqichiga 
bola o‘z-o‘zidan ko‘tarilmaydi. Uni bu bosqichga bog‘chadagi va oiladagi butun ta’lim-tarbiya 
ishi ko‘taradi. Bola yetti yoshga to‘lganda jismoniy jihatdan ancha o‘sadi, o‘zini idora qilishga, 
nojo‘ya xatti-harakatlardan o‘zini tiyishga, hulq-atvor qoidalarini o‘zlashtirishga harakat qiladi. 
U o‘zini eplay boshlaydi, o‘z kuchiga yarasha mehnat qila oladi, masalan, bolalar bog‘chasida 
navbatchilik vazifasini bemalol uddalaydi, jamoada yashashga ko‘nika boshlaydi. Bolaning 
turmush tajribasi tobora ortadi, ko‘p narsalaming nomini va ulardan qanday foydalanishai biladi. 
Xotirasi va tasavvurlari o‘sib, ko‘pgina she’r va hikoyalami yoddan bilib oladi,bolaning nutqi 
ma’lum darajada o‘sgan bo‘ladi, u o‘z o‘rtoqlari va kattalar bilan erkin suhbat qila oladi va maktab 
hayotiga asta sekinlik bilan ko‘nika boshlaydi, o‘sha muhitda tengqurlari orasida o‘zini erkin tuta 
oladi.
Adabiyotlar:
1. Z.T.NISHANOVA, G.К.ALIMOVA, A.G‘.TURG‘UNBOEVA M.X.ASRANBOEVA 
BOLALAR PSIXOLOGIYASi VA PSIXODIAGNOSTIKASI.
2. www.ZiyoNet.uz

---

17