Тошкент-2021 3 Апрель 2021 7-қисм Тошкент апрель 2021 йил. Тошкент: «Tadqiqot»

g‘ir-g‘ir
shabada kuchaygan, o‘zan soxilidagi daraxtlar daryoday ovullar, to‘zg`igan xazonlar 
osmonda 
gala-gala
notinch qushlarday charx urardi. Nigora bu sehrli manzaraga, oydinda yana 
ham sirliroq tuyulgan ko‘hna qo‘rg‘onga, yarim yemirilgan muazzam bino peshtoqlarining 
ajib tovlanishiga tikilib, uzoq turdi. (O. Yoqubov). Ushbu parchada 
g‘ir-g‘ir
hamda 
gala-gala
so‘zlarida tovushlarning talaffuz xususiyatidan kelib chiqib ijodkor tabiat manzarasining naqadr 
yoqimli va o`ziga rom etuvchiligi haqidagi voqelikni ochib beradi. Birinchi 
g‘ir-g‘ir
taqlid 

---

34
Апрель 2021 7-қисм
Тошкент
so‘zda 
g‘
undoshining so‘z tarkibidagi 
r
undoshlarining ta’sirida qattiq talaffuz qilinib, belgining 
kuchli ekanligini anglatsa, 
gala-gala
da esa so‘z tarkibida 
l
undoshining yumshoq talaffuz 
etilishi orqali 
g
undoshi ham yumshoq talaffuz etilyapti va belgining balandlik, notinchlik va 
ko`plik semalarini ifodalayapti. Tovush talaffuzi bilan bog‘liq boshqa barcha holatlarda adgerent 
konnotatsiya mavjud bo‘ladi. Badiiy adabiyotda fonetik yo‘l bilan hosil qilingan qo‘shimcha 
ma’no bo‘yog‘i, asosan, adgerent konnotatsiya orqali ro‘yobga chiqadi. Umuman olganda, bular 
badiiy nutqning muhim poetik vositalari hisoblanadi. Sababi, xohlagan so‘zni nutqda fonetik 
jihatdan o‘zgartirib nutqiy voqealantirish so‘zning ta’sirchanligini oshiradi. Masalan, unli 
tovushlar og‘iz bo‘shlig‘ida hech qanday to‘siqqa uchramaganligi sababli ularni istalgancha 
cho‘zish mumkin. Badiiy matnda bu hodisalar fonografik vositalar orqali ifoda etiladi. Mana shu 
cho‘zish orqali asar qahramonlarining xarakter-xususiyatlari, voqea-hodisalarga munosabatlari, 
turli xil istak-mayllari ifodalanadi. Badiiy uslub uchun fonetik cho‘ziqlik ahamiyatli bo‘lganligi 
sababli, u ma’no farqlashga xizmat qilmaydi, balki turli xil konnotativ ma’nolarni hosil qiladi: 
— Nima ishing