Тошбоев Ш. О. 17 Болалар анестезиологияси

IV босқич (уйғониш). 
Операция якунланишидан 10-15 дақиқа олдин 
эфир юбориш тўхтатилади, унинг организмдаги концентрацияси секин-
аста камайиб боради. Эфирнинг кўп қисми ўпкалар орқали элиминацияга 
учрайди. Бемор 15-20 дақиқа давомида уйғона бошлайди ва юқорида 
келтирилган барча босқичлар тескари кетма-кетликда (III – II – I) намоѐн 
бўла бошлайди, лекин қўзғалиш босқичи дастлабки даражадан камроқ 
намоѐн бўлади. Хуши, мустақил адекват нафас, мушаклар тонуси ва химоя 
рефлекслари тикланган тақдирда бемор уйғонган деб хисобланади. Агар 
операция мобайнида гипоксия, совуқ қотиш юз берган бўлса, йўқотилган 
қон хажми тикланмаган бўлса, анестетикларнинг дозаси ошириб 
юборилган бўлса уйғониш даври чўзилиши мумкин. Наркознинг ушбу 
босқчида тиббиѐт ходимларининг алоҳида эътибори талаб қилинади. 
Чунки бу босқичда қалтираш, регургитация, қайт қилиш, тил илдизининг 
ортга кетиб қолиши, бола ѐтоғидан йиқилиб кетиши, нафас йўлларига хаво 
киришини тўсиб қўйиши, қорнига ѐтиб олиши, боғлами ва дренаж 
найчалаири, шунингдек катетерларни чиқариб юбориши мумкин бўлган 
мувозанатсиз харакатлар каби ножўя реакциялар юз бериш эхтимоли 
юқоридир. Асоратларни олдини олиш мақсадида бола, бошини орқага 
қилган холда ѐнбош ѐтқизилади. Бу эса нафас йўлларини шиллиқ, қон ѐки 
ошқозон массаси билан обтурацияланишинг олдини олади. Умумий 
анестезия ўтказган бола.хатто унинг хуши тўлиқ тикланган тақдирда ҳам 
6-10 соат давомида интенсив кузатувга мухтож бўлади. 
Юқорида келтирилган наркоз босқичлари ҳох у ингаляцион, ҳох вена 
ичи анестезияси бўлсин, клиник жихатдан турли кечса-да, хар қандай 
анестезия учун хосдир. Масалан, севофлюран, галотан ва пропофолли 
наркозда қўзғалиш босқичи деярли бўлмайди, азот (1) оксиди билан 
ўтказилган анестезияда эса наркознинг хирургик босқичига умуман 

---

56 
эришиб бўлмайди. Шунинг учун эфир наркозининг босқичлари бошқа хар 
қандай турдаги оғриқсилантиришларнинг клиник манзарасини ўрганиш ва 
бахолашда таянч бўлиб хисобланади.
 
8...