Tosh kent davlat a g r ar universiteti ozbekjlston r espublik asi fanlar akadem iyasi z o o L o g iy a in st it u t I

Karp baligU suzgich pufagining kasalhmishi
Suzgich pufagining yalligianishi yoki aerotsitsit 
- bu chu- 
chuk suvdagi baliqlaming yuqumli kasalligi boiib, kasallik suzgich 
pufagi yalligianishining o‘ziga xosligi va parenximatoz organlarida 
chuqur patologik jarayonlaming kechishi bilan xarakterlanadi.
Bu kasallik baliqlaming ommaviy kasalligi sifatida 1962-yilda 
m aium boidi va G‘arbiy va Sharqiy Yevropa davlatlarida (Avst- 
riya, Vengriya, Polsha, Chexiya, Slovakiya, Germaniya) va Rossi- 
yada qayd etilgan. Kasallik sun’iy suv havzalarida baliq
66

---

yetishtirayotgan baliqchilik xo'jaliklariga katta iqtisodiy zarar 
yetkazadi. Bir yoshgacha bo‘lgan kasal baliqlarning oiim i 39-40 % 
ga, ba’zan esa 90% gacha (ko‘pincha qish oylarida) yetadi. Tovarlik 
baliqlarning esa 50 % i nobud bo‘ladi. Bundan tashqari, kasal 
baliqlarning tana og'irligi keskin pasayadi, iste’molga yaroqsizligi 
tufayli brak qilinadi.
Etiologiyasi. 
Kasallikning etiologiyasi hanuzgacha aniq emas. 
Bir qancha fikr-mulohaza, nazariyalar mavjud. Ayrim mualliflaming 
bildirishicha, kasallikning kelib chiqish sababi ularni to‘yimsiz 
oziqalar bilan boqishi, karp turidagi baliqlar o‘stirish biotexnolo- 
giyasining buzilishi va bakterial mikrofloraning turli-tumanligidir. 
Nemis tadqiqotchilari 
(R.A. Bachman, W.Ahne)
karp turidagi kasal 
baliqlarning suzgich pufagi va bosh miyasidan (o‘tkir oqimida) 
virusni ajratib olganliklari to‘g‘risida m aium ot beradilar.
Biroq tajribada tabiiy ravishda suzgich pufagining yalligia- 
nishida kuzatiladigan manzara qayd etilmagan. Shuning uchun ham 
bu kasallikni virus tabiatli kasalliklar qatoriga kiritish mumkin 
emas. Lekin bir vaqtning o‘zida epizootologik tajribalarda uning 
(VPP) yuqumli kasallik^ ekanligi isbotlangan. Chunki bu kasallik 
baliqlami tashish, ko‘chirish jarayonida, sogiom baliqlarning 
kasallikka nosogiom bo‘lgan suv hovuziarida yoki sogiom baliqlar 
kasallari bilan birgalikda saqlanganida, shuningdek, nosogiom suv 
havzalarining suvlari orqali o‘tishi aniqlangan.