Tosh kent davlat a g r ar universiteti ozbekjlston r espublik asi fanlar akadem iyasi z o o L o g iy a in st it u t I

Qo‘zg‘atuvchisi. 
Chondrococcus columnaris (Flexibacter
columnaris)
shilliq bakteriyasi gramm-salbiy, xivchinsiz tayoqchali 
oichami 4-8x0.5 mm, ipsimon va halqa shaklda. Qattiq ozuqa 
muhitida bakteriyalar kulrang-oqish shilimshiq kaloniyalami hosil 
qiiadi, ba’zi bakteriyalar sirg‘anuvchan yoki egri-bugri harakat 
qiiadi. Qo‘zg‘atuvchilari 4-30° С haroratda rivojlanadi.
Epizootologik ma’lumotlar. 
Asosan yosh losossimonlar 
lichinkalardan to bir yilliklari kasallanadi, ularda o iim holatlari 30-
76

---

90 % gacha yetishi mumkin. Kasallik shuningdek, karp, oq amur, 
kanal laqqa balig‘i, akvarium va boshqa ba’zi baliq turlarida ham 
uchraydi. Voyaga yetganlari kasal bo‘lmaydi, ammo ular bakteriya 
tashuvchilari hisoblanadi. Infeksiya qo‘zg‘atuvchilarining tnanbalari 
kasal va olgan baliqlar, shuningdek, ifloslangan suv va baliq 
yetishtirish uskunalari hisoblanadi.
Kasallik yilning issiq vaqtlarida, ba’zan past haroratlarda yuz 
beradi. Kasallik odatda sifatli suvli xo‘jaliklarda, ko‘p miqdorda 
organik moddalar saqlovchi, sadok va sun’iy suv hovuzlarida sodir 
bo‘ladi. Turli xil baliqchilik manipulatsiyasi natijasida baliqlardagi 
jarohatlar zararlanishga yordam beradi.
Patogenez va kasallik belgilari. Qo‘zg‘atuvchilar asosan jabra- 
larda, teri qoplamalarida va muskulaturasida yashaydi va ko‘payadi, 
ba’zan ichki organlarda gematogen hosil qiladi va degenerativ 
o‘zgarishlarni va yalligianishlami keltirib chiqaradi.
Inkubatsion davri o‘rganilmagan. Kasal baliqlar yuqori tomonga 
qarab yotadi, ozuqa qabul qilmaydi. Jabra miksobakteriozi jabra 
yaproqchalarining shishi va shilimshiqlanishi ko'chayishi natijasida 
ularning yemirilishi bilan xarakterlanadi. Jabra qopqog‘i jabralar- 
ning shishishi tufayli ko‘tarilib turadi.
Teri miksobakteriozi orqa suzgich qanotlari (kulrang egar) 
atrofidagi terining oqarishi bilan boshlanadi, so‘ngra terining shi- 
kastlanishi yon devori chizigi va qorin bo‘shlig‘i (kulrang kamar) 
shaklida paydo boiadi. Terining dog'simon shikastlanishi yana 
boshida, suzgichlarida, o g iz atrofida va boshqa joylarida ham 
namoyon boiadi. Teri osti to‘qimasiga va muskullariga kirib, 
bakteriya dermatitni keltirib chiqaradi.
Patologoanatomik o‘zgarishlar. Jabrada shish, nekrotik 
o'choqlar qayd etiladi, yuqori qistn yaproqchalaridan jabra yoyi- 
gacha tarqaladi hamda nafas olish qatlamlarining qo'shilishi 
(yopishishi) va jabra shaklining yozilishi kuzatiladi.
Ichki organlarda jiddiy o‘zgarishlar kuzatilmaydi, jigarning 
yengil gipermiyasi bundan mustasno va ba’zan qorin bo‘shlig‘ida 
suyuqliklar to‘planadi.