Tosh kent davlat a g r ar universiteti ozbekjlston r espublik asi fanlar akadem iyasi z o o L o g iy a in st it u t I

Epizootologik ma’lumotlar. 
2009-2015 yillar davomida olib 
borilgan tadqiqotlar shuni ko'rsatadiki, botriotsefalyoz Sirdaryo 
daryosining o‘rta oqimi tabiiy va sun’iy suv havzalarida karpsimon 
baliqlari o‘rtasida keng tarqalgan.
Mayda karpsimon baliqlarning zararlanishi bahor va yoz 
oylarida kelib chiqadi. Botriotsefalalar bilan baliqlarning zararla­
nishi ulaming turiga qarab 7.6-18.4 
%
ni, Invaziya intensivligi 1-16 
nusxani tashkil etadi. Bizning tadqiqotlarimizda karpsimon baliqlari 
Botriosephalus opsariichthydis
sestodasi bilan zararlanishi Sirdaryo 
o‘rta oqimi suv havzalarida invaziya ekstensivligi 4.1 
%
ni, invaziya 
intensivligi 5.4 nusxani, Chirchiq daryosida esa 4.4 % ni, invaziya 
intensivligi 5.1 nusxani tashkil etishi qayd etildi.
Botriotsefalyoz tarqalishming asosiy manbai invaziyalar tashuv- 
chi voyaga yetgan baliqlardir.
Patogenez va kasallik belgilari. 
Botriotsefalalar strobilasi 
ichaklar bo‘shlig‘ini to‘ldirib, mexanik va toksik ta’sir ko‘rsatadi, 
ichak shilliq pardasi va hattoki muskul qavatining atrofiyasiga olib 
keladi. Shuning uchun ham ayrim holatlarda ichak devorlari 
yupqalashib ketadi va ichak devorlari orqali geimintlari ko‘rish 
imkoniyati tug‘iladi.
Botriotsefalalar ichaklarda parazitiik qilishi natijasida ovqat 
haim qilish jarayonining yomonlashuviga olib keladi hamda 
organlar va organlar sistemasining fonksiyasi buziladi. Zararlangan 
yosh baliqlarning miqdori o‘sish davrining oxiriga borib, 15-20 va 
undan ko‘p 
%
ga kamayadi (Vasilkov va boshqalar, 1989, 
■
www.booksmed.com
 >).
Diagnoz. 
Katta yoshdagi baliqlarda fekaliy Fyullebom metodi 
bo‘yicha tekshiriladi. Ichaklami yorib ko‘rish va botriotsefalalami 
topish diagnozda hal qiluvchi ahamiyatga ega.
136

---

Qarshi kurash choralari. Botriotsefalyozga qarshi kurash 
zararlangan baliqlarni degelmintizatsiyalash va gelmintlar tuxumini 
yo‘q qilish uchun hovuzlar o‘zanini dezinvaziyalash usullari bilan 
amalga oshiriladi. Baliqlar botriotsefalyozlarida antigelmintik 
sifatida kamala, fenotiazin, feliksan, fenasal va boshqa moddalar 
qo‘llaniladi. 
Kasallikka chalingan xo‘jaliklarda veterinariya- 
sanitariya va davolash tadbirlarinmg barchasi o‘tkaziladi, bulaming 
ichida hovuzlarni invaziya qoizg‘atuvchilari manbaidan saqlash va 
kasallikni yo‘q qilish kiradi. Shu maqsadda baliqlarni degelmin- 
tizatsiyalash va botriotsefalyozlarga qarshi diagnostik tekshiruvlar 
o ‘tkaziladi. Degelmintizatsiya uchun 
1 
%
fenasal hajmida 
davolovchi ozuqa qoilaniladi. Davolovchi ozuqani umumqabul 
qilingan uslub orqali beriladi.