Topografik anatomiya o‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi N. H. Shomirzayev

(m.ralmaris brevis) bor. Uning ostida Gyuyon kanalidan chiqib keluvchi tirsak
nervining yuza kaft shoxi (r.palmaris superficialis n.ulnaris) joylashgan bo‘lib, u
ikkiga ajraladi: medial tomondagisi – barmoqning xususiy kaft nervi (n.digitalis
palmaris proprius) tirsak arteriyasidan chiquvchi shu nomdagi arteriya bilan bir-
ga teri ostida V barmoqning tirsak (medial) tomoni bo‘ylab boradi; lateral to-
mondagisi – barmoqning umumiy kaft nervi (n.digitalis palmaris communis) tir-
sak arteriyasi bilan birgalikda tashqariga burilib, kaft aponevrozi ostiga, ya’ni
kaftning o‘rta fassiya o‘rindig‘iga kiradi (bu nerv komissural teshikdan chiqqan-
dan so‘ng ikkita xususiy barmoq nervlariga ajralib, IV-V barmoqlarning bir-biriga
qaragan yuzalari terisini innervatsiyalaydi). Kaft yuzasining o‘rta qismida, teri
ostida, oraliq nervining kaft shoxi (r.palmaris n.mediani), tenarning tashqi to-
monida bilak nervining yuza shoxi (r.superficialis n.radialis), undan ichkariroq-
da bilakning lateral teri nervining shoxi hamda tenar o‘rindig‘iga kiruvchi bilak
arteriyasining yuza kaft shoxi (r.palmaris superficialis a.radialis) o‘tadi.
Teri osti kletchatkasining katakchali tuzilishi uning amortizatsiyalash
xususiyatlarini oshiradi, terining kam siljishi qo‘l kafti bilan turli narsalarni mus-
tahkam ushlab turish imkonini beradi, biroq, shu bilan birga yiringli o‘choqning
yon-atrofga emas balki chuqurga tarqalishini ta’minlaydi.
Panjaning kaft usti sohasidagi xususiy fassiya bilak fassiyasining davomi
28-rasm. Qo‘l panjasi kaftining teri
osti tuzilmalari.
1-tirsak nervining yuza kaft shoxi; 2-
uzun kaft muskulining payi; 3-tirsak
nervining V barmoqqa boruvchi shoxi;
4-kaft aponevrozi; 5-komissural
teshiklar; 6, 7-barmoq arteriyalari va
venalari; 8-oraliq nervining kaft shoxi;
9-bilak medial teri nervining shoxi;
10-jimjiloq do‘ngligining yuza
venalari; 11-kaftning kalta muskuli;
12-bosh barmoq do‘ngligining yuza
venalari.

---

45
bo‘lib, bu yerda bukuvchi muskul paylarini qoplab qalinlashganligi sababli u buku-
vchi muskullarni tutib turgichi ( retinaculum flexorum) deb ataladi (VNA bo‘yicha
uni proksimal joylashgan kaft yuzasi boylami (lig.carpi volare) va distal tomondagi
ko‘ndalang bilakuzuk boylami (lig.carpi transversum)ga ajratiladi).
Bu fassiya (boylam) ikkita varaqdan iborat bo‘lib, chuqur varag‘i ariqcha
hosil qilib joylashgan barcha kaft usti suyakchalarini qoplaydi, yuza varag‘i esa
ushbu ariqchani ko‘prik singari qoplab, medial tomonda no‘xatsimon (os pisi-
forme) va ilmoqli (os hamatum) suyaklarga, lateral tomonda trapetsiya (os tra-
pezium) va qayiqsimon (os scaphoideum) suyaklarga yopishadi. Natijada bu ikki
varaq orasida bilakning oldingi chuqur kletchatka bo‘shlig‘ini kaftning o‘rta (oraliq)
fassiya o‘rindig‘i bilan tutashtiruvchi yo‘lak - kaft usti kanali, canalis carpi ho-
sil bo‘ladi (27, 32-rasmlar). Kanal orqali barmoqlarni bukuvchi yuza va chuqur
muskullarning paylari, ularning lateral tomonida bosh barmoqni bukuvchi uzun
muskulning payi (hammasi bo‘lib g‘iloflarga o‘ralgan 9 ta pay) hamda bu pay-
larning oldingi yuzasi bo‘ylab oraliq nerv o‘tadi. Oraliq nervning harakatlantiru-
vchi shoxlari kanaldan chiqaverishda tashqariga burilib, ko‘ndalang yo‘nalgan
holda lateral muskullararo to‘siq orqali tenar o‘rindig‘iga o‘tadi. Ushbu shoxlarn-
ing operatsiya vaqtida kesib yuborilishi xatarli oqibatlarga olib kelishi yuqorida
aytib o‘tildi, chunki bunda, bosh barmoqning qolgan to‘rtala barmoqqa ro‘baro‘
bo‘lish funksiyasi buzilishi natijasida umuman qo‘l panjasining faoliyatiga jiddiy
zarar yetadi.