Topografik anatomiya o‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi N. H. Shomirzayev

269
Golotopiyasi. Golotopik jihatdan oshqozon: 1) qorin bo‘shlig‘ida; 2)
qorinparda bo‘shlig‘ida; 3) charvi xaltasidan oldinda; 4) qorin bo‘shlig‘ining yuqo-
ri qavatida joylashgan.
Oshqozonning katta bo‘lagi (taxminan 3/4 qismi) o‘rta chiziqdan chapda, faqat
chorak qismigina bu chiziqdan o‘ngda joylashgan. Shuning uchun ham oshqozonning
katta qismi chap qovurg‘a osti sohasida, kichikroq qismi esa epigastral sohada yotadi.
Oshqozon asosiy qismlarining joylashgan o‘rni quyidagicha: kardial qismi
diafragmaning qizilo‘ngach teshigidan 3 sm pastda yotadi; tubi – umurtqa
pog‘onasidan chapda diafragma gumbazini to‘ldirib turadi. Oshqozonning bu
qismiga, undan medialroqda, yurak yaqin joylashgan. Oshqozon to‘lib ketganda
diafragmani yuqoriga ko‘taradi va buning natijasida yurakning faoliyati qiyin-
lashadi. Pilorik qismi o‘rta sagittal tekislikdan 3 sm o‘ngda joylashadi, biroq un-
ing joylashgan o‘rni o‘zgarib turadi: bo‘sh oshqozonda pilorik qism o‘rta tekis-
likda yotadi, to‘lganda esa u o‘rta tekislikdan 6-7 sm o‘ngga siljiydi.
Akslanishi. Oshqozonning turli bo‘limlari, u o‘rtacha to‘lganda, qorin yoki
ko‘krak devoriga quyidagicha akslanadi (159-rasm):
- kardiya qorinning oldingi devoriga chapdagi VII qovurg‘a tog‘ayi sohasi-
da akslanadi;
- tubi – ko‘krakning oldingi devorida chapdagi V va VII qovurg‘a tog‘aylari
oralig‘iga mos keladi;
- kichik egriligi – xanjarsimon o‘siq sathida joylashadi. Katta egriligi – qorin-
ning oldingi devoriga xanjarsimon o‘siq bilan kindik orasidagi masofaning o‘rtasiga
proyeksiyalanadi.
Oshqozon ovqat massalari va gazlar bilan to‘lish darajasiga qarab o‘z joyini
o‘zgartirib turuvchi a’zo hisoblanadi; bo‘sh oshqozon puchayib, yuqoriga tortila-
di va qorinning oldingi devoridan butunlay uzoqlashadi.
Skeletotopiyasi. Oshqozon o‘rtacha to‘lib turganda uning kardial qismi XI
ko‘krak umurtqasi sathida yotadi, tubi esa X-XI ko‘krak umurtqalari sathida,
umurtqa pog‘onasidan chapda joylashadi. Antral qismi XII ko‘krak va I bel
umurtqalari orasidagi umurtqalararo diskni kesib o‘tadi va I bel umurtqasi tanasi-
ning o‘ng yuzasiga taqaladi. Kichik egriligi XII ko‘krak umurtqasi sathida joy-
lashib, o‘z vaziyatini oshqozonning to‘lishiga qarab o‘zgartirmaydi. Katta egrili-
gi X qovurg‘a chetlarini tutashtiruvchi chiziqqa mos keladi (190-rasm).