Topografik anatomiya o‘zbekiston Respublikasi Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi N. H. Shomirzayev

Yopqich kanali, canalis obturatorius. Qov suyagi yuqori shoxi (ramus su-
perior ossis pubis)ning pastki yuzasida orqadan-oldinga va ichkaridan tashqariga
yo‘nalgan egat - sulcus obturatorius bo‘lib, yopqich pardasi (membrana obtura-
toria), ichki va tashqi yopqich muskullari bu egatning chetlariga yopishishi nati-
jasida yopqich kanali hosil bo‘ladi. Kanalning uzunligi 2-3 sm, uning ichki teshi-
gi tosdagi pufak oldi kletchatka bo‘shlig‘i (spatium previscerale)ga, tashqi teshi-
gi sonning medial muskullar o‘rindig‘iga, taroqsimon muskulning ostiga ochila-
di. Yopqich kanali orqali yopqich tomir-nerv tutami (a., vv et n.obturator) o‘tadi.
48-rasm. Muskul
va tomir
kamgaklari.
1-
s p i n a
i l i a c a
anterior
superior
;
2-
n
. 
c u t a n e u s
femoris
lateralis
;
3-
lig
.
inguinale
; 4-
arcus
iliopectineus
;
5-
n
. 
f e m o r a l i s
; 6-
r a m u s
femoralis
n
.
genitofemoralis
; 7-
a
. 
femoralis
; 8-
v
. 
femoralis
; 9-
i c h k i s o n h a l q a s i n i n g
k l e t c h a t k a s i ; 1 0 -
n o d u s
l y m p h a t i c u s
i n g u i n a l i s
profundus
(Rozenmyuller-
Pirogov limfa tuguni); 11-
fascia
pectinea
; 12-
lig
. 
lacunare
;
13-
t u b e r c u l u m
p u b i c u m
; 1 4 -
m
.
pectineus
; 15-
vasa
obturatoria
et
n
.
obturatorius
; 16-
membrana
obtura-
toria
; 17-
m
. 
iliopsoas
.

---

72
Yaqinlashtiruvchi kanal (canalis ad-
ductorius) son oldingi sohasining pastki qismi-
da joylashgan. Uning orqa-lateral devorini
sonning medial serbar muskuli (m.vastus
medialis), orqa-medial devorini (m.adductor
longus), old devorini (lamina vastoadducto-
ria) (50-rasm), ya’ni bu ikkala muskulni o‘zaro tutashtiruvchi paysimon parda hosil
qiladi. Kanalni 3 ta devor chegaralagani uchun ham uning ko‘ndalang kesimi uchbur-
chak shakliga ega. Yaqinlashtiruvchi kanalning oldingi devorini mashinachilar
49-rasm. Son (Skarp)
uchburchagining topografiyasi.
1–yonbosh suyagini aylanib o‘tuvchi
yuza arteriya; 2–qorin tepasining yuza
arteriyasi; 3–son arteriyasi va venasi;
4–taroqsimon muskul; 5–tashqi uyatli
tomirlar; 6–sonni yaqinlashtiruvchi
kalta muskul; 7-sonni yaqinlashti-
ruvchi uzun muskul; 8–nozik muskul;
9–katta teri osti venasi; 10–sonning
to‘g‘ri muskuli; 11-mashinachilar
muskuli; 12–yashirin nerv;
13–sonning chuqur arteriyasi;
14–yonbosh-bel muskuli;
15–son nervi.
50-rasm. Yaqinlashtiruvchi kanal va Jober chuqurchasi.
1-
lig
. 
collaterale
tibiale
; 2-
retinaculum
patellae
mediale
; 3-
a
. 
genus
superior
madialis
; 4-
planum
popliteum
; 5- 
m
. 
adductor
magnus
ning payi; 6-
a
.
poplitea
; 7-
v
. 
poplitea
; 8-
m
. 
vastus
medialis
; 9-
n
. 
saphenus
; 10- teri osti
nervini yopqich nervi bilan tutashtiruvchi shox; 11-
caput
breve
m
. 
bicipitis
femoris
; 12-
lamina
vastoadductoris
; 13-
m
. 
gracilis
; 14-
m
.
adductor
magnus
;
15-
caput
longum
m
. 
bicipitis
; 16-
n
. 
ishiadicus
; 17-
m
.
semimembranosus
;
18-
m
. 
sartorius
; 19-
n
. 
tibialis
; 20-
n
. 
peroneus
communis
; 21-
caput
mediale
m
. 
gastrocnemii
; 22-
m
.
gastrocnemius
bilan 
m
. 
semimembranosus
orasidagi
sinovial xalta; 23-
bursa
m
. 
sartorii
.

---

73
muskuli qoplaydi. Kanalning kirish, chiqish teshiklari hamda oldingi devorida yana
1-2 ta teshiklar mavjud. Kirish teshigi orqali son arteriyasi, venasi va teri osti nervi
(n.saphenus) kiradi. Kanalning ichida tomir-nerv tutami elementlarining o‘zaro jo-
lashuvi quyidagicha: son venasi arteriyaning orqa va lateral tomoniga o‘tadi, nerv esa
tomirlardan tashqarida joylashadi. Kanalning oldingi devoridagi teshik (yoki teshiklar)
orqali son arteriyasining so‘nggi shoxi bo‘lgan tushuvchi tizza arteriyasi (a.genus
descendens) hamda (n.saphenus) chiqib pastga yo‘naladi. Yaqinlashtiruvchi kanal
oldindan orqaga, ichkaridan tashqariga yo‘nalgan bo‘lib, uning chiqish teshigi taqim
chuqurchasi kletchatkasiga ochiladi. Bu teshik orqali son qon tomirlari (a.et
vv.femorales) taqim chuqurchasiga kiradi.