Tlewmuratov M. Berdiev J. T. Tlewmuratova Z. Qaraqalpaqstan tariyxɩ 8-klass No`kis -2013

Sorawlar ha`m tapsɩrmalar: 
1 XVIII a`sirdin` basɩnda qaraqalpaqlardɩn` xanɩ kim bolg‗an? 
2 XVIII a`sirdin` basɩnda Xiywa xanlɩg‗ɩn qanday dinastiya basqarg‗an? 
3 Xiywa xanlɩg‗ɩnɩn` siyasiy islerinde salmaqlɩ rol atqarg‗an Muxammed A`min Xiywa 
xanlɩg‗ɩnda qanday lawazɩmdɩ iyelegen? 
4 Nadir shax qashan Xiywa xanlɩg‗ɩn jawlap alg‗an? 
5 Xiywa xanlɩg‗ɩ Irannan g‗a`rezli bolg‗an da`wirde Xiywada qaysɩ urɩwlardan shɩqqan inaqlar 
basqarɩp turg‗an? 
6 XVIII a`sirde Rossiya qanday koloniyalɩq siyasat ju`rgizgen?
 
7 Bekovich-CHerkasskiy basshɩlɩg‗ɩndag‗i a`skeriy ekspeditsiya qanday koloniyalɩq maqsette 
sho`lkemlestirilgen ha`m aqɩbeti qanday bolg‗an? 
8 Qaraqalpaqlar jerlerinde jungar basɩp alɩwshɩlɩg‗ɩ qay waqɩtqa shekem dawam etti? 
§4. QARAQALPAQLARDƖN` ARALLƖ O`ZBEKLER MENEN QATNASƖQLARƖ. 
QARAQALPAQLAR XVIII A`SIRDIN` EKINSHI YARƖMƖNDA
Qaraqalpaqlar menen Arallɩ o`zbekler o`zinin` kelip shɩg‗ɩwɩ, urɩwlɩq du`zilisi, tili, 
da`stu`rleri jag‗ɩnan bir-birine jaqɩn tuwɩsqan xalɩqlar bolɩp esaplanadɩ. Olar menen 
qaraqalpaqlar ba`rhama dos, ag‗ayinlik qatnasɩqlarda jasag‗an. 
XVII a`sirde Arallɩ o`zbekler A`miwda`ryanɩn` to`mengi boylarɩnda jasag‗an bolɩp, 
olardɩn` quramɩna bir neshe urɩwlar: qon`ɩrat, man`g‗ɩt, qɩpshaq, xoja eli ha`m basqa da bir 
qansha mayda urɩwlar ha`m qa`wimler kirgen. Olardɩn` bir qanshalarɩ Aral ten`izinin` 
jag‗alarɩnda jasag‗an. Olar o`zlerinin` Xiywa xanlɩg‗ɩnan bir qansha uzaqlɩg‗ɩnan paydalanɩp 
Xiywa xanlarɩna bag‗ɩnbay o`z aldɩna g‗a`rezsiz el bolɩwg‗a ha`reketler qɩlg‗an. Olar waqtɩ-
waqtɩ Xiywa xanlarɩna qarsɩ siyasiy gu`resler ju`rgizip turg‗an. Arallɩlar arasɩnda Xiywa xanɩnɩn` 
siyasatɩna qarsɩ bolg‗an geypara adamlar Xiywa xanlarɩnɩn` jazasɩnan qashɩp, Sɩrda`rya boylarɩna 
qaraqalpaqlar arasɩna barg‗an. Usɩnday siyasiy waqɩyalar barɩsɩnda Arallɩlar o`zlerinin` xanlarfn 
ko`terip turg‗an. Olardɩn` geyparalarɩ o`z elinde bekkemlesip, son`ɩnan Xiywa xanlɩg‗ɩnda xan 
taxtɩn iyelegen. Olardɩn` biri Abulg‗azɩxan XVII a`sirdin` 40-jɩllarɩnda Xiywanɩn` belgili xanɩ 

---

bolg‗an edi. SHerg‗azɩ xannɩn` Arallɩ o`zbeklerge qarsɩ sho`lkemlestirilgen hu`jimleri waqɩtɩnda 
SHerg‗azɩ xan Aral ten`izinin` tu`slik shɩg‗ɩs bo`leginde jasawshɩ qaraqalpaqlarg‗a da qarsɩ 
shabɩwɩllar jasag‗an. Olar bul da`wirde Arallɩ o`zbekler menen sɩbaylas, qon`sɩlas jasap, 
Arallɩlarg‗a ja`rdem beriwge ha`reket jasag‗an. Sonɩn` ushɩn Xiywa xanɩ olarg‗a qarsɩ mɩn`nan 
aslam a`skerler jibergen. Bul shabɩwɩldɩn` na`tiyjesinde qaraqalpaqlar o`zlerinin` otɩrg‗an jerin 
taslap Sɩrda`rya ta`repke ko`shiwge ma`jbu`r bolg‗an. 
Bul qayg‗ɩlɩ tariyxiy waqɩyalar tuwralɩ Xorezm tariyxɩn jazɩp barg‗an shayɩr ha`m tariyxshɩ 
SHermuxammed Munis o`zinin` ―Ferdausi il-iqbal‖ kitabɩnda jazip qaldirg‗an. 
Petr I din` elshisi bolg‗an Florio Benevenidin` bergen mag‗lɩwmatlarɩna qarag‗anda 
qaraqalpaqlar menen Arallɩlar arasɩnnda tuwɩsqanlɩq baylanɩslar bolg‗an. Qaraqalpaqlardɩn` 
basshɩsɩ menen Arallɩ o`zbeklerinin xanɩ bolg‗an SHaxtemir ortasɩnda ag‗ayinlik baylanɩslar 
bolg‗an.
Qaraqalpaqlar arallɩ o`zbekler menen birge sɩrtqɩ basɩp alɩwshɩlarg‗a qarsɩ azatlɩq 
gu`reslerge belsene qatnasqan. Xiywa xanlɩg‗ɩn Iran shaxɩ Nadir basɩp alg‗an da`wirlerinde onɩn` 
tariyxshɩsɩ bolg‗an Muxammed Qazɩmnɩn` bildiriwi boyɩinsha Xiywa xanlɩg‗ɩ armiyasɩnɩn` 
quramɩnda Nadirge qarsɩ urɩsta qaraqalpaqlardɩn` da qatnasqanlɩg‗ɩn jazadɩ. Bul mag‗lɩwmat 
boyɩnsha qaraqalpaqlar Xiywa xanɩ Elbarstɩn` armiyasɩnɩn` quramɩnda xizmet etken. Xiywa 
xanlɩg‗ɩn Nadir shax a`skerleri jawlap alg‗annan son`g‗ɩ da`wirlerde qaraqalpaqlar Nadir shaxqa 
a`skerler jetkerip turɩwg‗a minnetli bolg‗an. Arallɩlar ha`m qaraqalpaqlar ha`r qaysɩsɩ 6 mɩn`nan 
a`sker jɩynap Nadir shaxqa a`kelgen. Bul haqqɩnda Nadirshaxtɩn` tariyxshɩsɩ bolg‗an Muxammed 
Qaziy jazɩp qaldɩrg‗an. Onɩn` shɩg‗armalarɩnda qaraqalpaqlardɩn` aymaqlarɩ tuwralɩ ko`plegen 
mag‗lɩwmatlar bar.
Qaraqalpaqlar menen Arallɩ o`zbekler arasɩndag‗ɩ baylanɩslar XVIII a`sirdin` ekinshi 
yarɩmnda da dawam etedi. Arallɩ o`zbekler Xiywa xanlarɩna qarsɩ bolg‗an. Olardɩn` bul 
gu`resinde arallɩlar ba`rhama qaraqalpaqlardɩn` ja`rdemine su`yengen. 
Qaraqalpaqlardɩ arallɩlardɩn` nag‗ɩz awqamlasɩ ekenligi tuwralɩ Xorezm xanlarɩnɩn` 
tariyxɩn jazg‗an Munis SHermuxammed ulɩ o`zinin` shɩg‗armalarɩnda atap ko`rsetken. 
A`miwda`ryanɩn` shɩg‗ɩs ta`repinen ag‗ɩp Aral ten`izine quyɩp turg‗an Ko`k-o`zek boyɩnda 
otɩrg‗an ko`p sandag‗ɩ qaraqalpaqlar menen arallɩ o`zbekler ortasɩnda tɩg‗ɩz baylanɩslar 
ornatɩlg‗an. Ko`k-o`zek da`ryasɩnɩn` a`tirapinda XVIII-XIX a`sirlerde qaraqalpaqlardɩn` 
gu`llengen diyqanshɩlɩq, sharwashɩlɩq, balɩqshɩlɩq penen shug‗ɩllanatug‗ɩn u`lken xojalɩq oraylarɩ 
ju`zege keledi. 
Bul da`ryanɩn` boyɩnda «Aq jag‗ɩs» atɩ menen belgili bolg‗an u`lken elatta jasag‗an. 
Qaraqalpaqlar menen qon`ɩrat o`zbekleri arasɩnda ku`shli siyasiy-ekonomikalɩq baylanɩslar 
payda bolg‗an. «Aq jag‗ɩs» atɩ menen belgili bolg‗an qorg‗an ha`zirgi Taxtako`pir rayonɩnɩn` 

---

aymag‗ɩnda elege shekem saqlanɩp, onɩ xalɩq Aydos qala dep ataydɩ. 
Qaraqalpaq xalqɩnɩn` tariyxi aral o`zbekleri menen birge Xiywa xanlɩg‗ɩ menen tɩg‗ɩz 
baylanɩsta rawajlanɩp otɩrg‗an. Olar erte waqɩtlardan-aq Xiywa xanlarɩnɩn` siyasiy islerine 
belsene aralasqan. Tariyxiy dereklerde bir neshe qaraqalpaq to`releri Xiywada xan bolg‗anlɩg‗ɩ 
haqqɩnda aytɩladɩ. Olardɩn` biri XVIII a`sirdin` ekinshi yarɩmɩnda Xiywada xan bolg‗an Abdulla 
sultan tuwralɩ, onɩn` qaraqalpaq to`relerinen ekenligi, Gu`rlen qalasɩnda xan bolɩp otɩrg‗anlɩg‗ɩ 
tuwralɩ aytɩladɩ. Sonday-aq qaraqalpaq to`relerinen YAdgardɩn` Xiywada xan etip 
saylang‗anlɩg‗ɩ tuwralɩ mag‗lɩwmatlar jazɩlg‗an. Bunday mag‗lɩwmatlardɩn` bolɩwɩ a`lbette, bul 
da`wirde qaraqalpaqlardɩn` Xiywa xanlɩg‗ɩnɩn` siyasiy islerine aralasɩwɩnan derek beredi. Bul 
joqarɩdag‗ɩ qaraqalpaq xanlarɩnɩn` hesh qaysɩsɩ da Xiywa xanlɩg‗ɩnda haqɩyqɩy ku`shke ha`m 
ha`kimiyatqa iye bola almag‗an. Solay bolsa da bul da`wirde qaraqalpaq Xiywa qatnasɩqlarɩnɩn` 
bir qansha da`rejede bolg‗anlɩg‗ɩnan derek beredi. 
Xiywa xanlɩg‗ɩ da`wirinde jazɩlg‗an tariyxiy kitaplarda qaraqalpaqlar Muxammed inaqtɩn` 
yawmɩt shawdɩrlar menen bolg‗an urɩslarɩnda belsene qatnasqanlɩg‗ɩ tuwralɩ jazɩlg‗an. Solardɩn` 
arasɩnda Qɩtay urɩwɩnan Qurbanbay biy, Qon`ɩrat urɩwɩnan Esengeldi mehrem ha`m G‗ayɩb 
bahadir o`zinin` a`skerleri menen urɩsta qatnasqan. 
Qaraqalpaqlar o`zlerinin` a`yyemgi watanɩ bolg‗an Xorezm jurtɩn «Besqala» dep atag‗an. 
Olar A`miwda`rya boylarɩnda diyqanshɩlɩq, sharwashɩlɩq ha`m balɩqshɩlɩq pencn shug‗ɩllang‗an. 
Olardɩn` ruwxɩy ma`deniyatɩ, a`debiyatɩ bir-birine o`tken. Qaraqalpaqlar bul jerde qala 
ma`deniyatɩn qurɩwg‗a belsene qatnasqan. Olardɩn` SHɩmbay yamasa SHaxtemir, Qon`ɩrat, 
Xojeli ha`m basqa da qalalarɩ bolg‗an. 
XVIII a`sirdin` aqɩrɩnda ha`m XIX a`sirdin` basɩnda qaraqalpaqlar Xiywa xanlarɩnɩn` alɩp 
barg‗an ishki siyasatɩna o`zlerinin` pikirlerin bildirip otɩrg‗an. Tariyxɩy dereklerdin` ko`rsetiwi 
boyɩnsha Xiywa xanlarɩ sonɩn` ishinde Muxammed A`min inaq waqtɩnda qaraqalpaqlar biylerine 
u`lken hu`rmet-izzet ko`rsetilgen. Solardɩn` biri qaraqalpaq tariyxɩnda u`lken tulg‗a bolg‗an 
Aydos biy Xiywa xanlarɩ menen da`slepki waqɩtlarɩ usɩnday qatnasɩqlarg‗a iye bolg‗an. 
XVIII a`sirdin` ortalarɩnda tariyxiy jag‗daylar, a`sirese qazaqtɩn` kishi ju`zinin` xanɩ 
Abulxayɩrdɩn` 
qaraqalpaqlarg‗a 
sho`lkemlestirgen 
u`lken 
shabɩwɩlɩ 
na`tiyjesinde 
qaraqalpaqlardɩn` bir toparɩ Jan`ada`rya boylarɩna qaray ko`shiwine sebepshi bolg‗an. XVIII 
a`sirdin` 40-jɩllarɩnda qazaqtɩn` kishi ju`zi xanɩ Abulxayɩr xan jong‗arlardɩn` topɩlɩsɩnan 
qa`wiplenip Rossiya qol astɩna o`tpekshi boladɩ. Usɩ ma`ha`lde kishi ju`z xanɩnan siyasiy 
g‗a`rezli bolg‗an to`mengi qaraqalpaqlarda Rossiya qol astɩna o`tpekshi boladɩ. 1743- jɩlɩ 
Peterburgta bolg‗an qaraqalpaq elshileri tuwralɩ Rossiya patshasɩna bag‗ɩnatug‗ɩn boladɩ. 
O`zinin` qol astɩndag‗ɩlardan ayrɩlɩwdɩ qa`lemegen Abulxayɩr xan salɩq to`lemedi degen sɩltaw 
menen qaraqalpaqlarg‗a shabɩwɩl jasaydɩ. Bul shabɩwɩl qaraqalpaqlar ushɩn u`lken shɩg‗ɩnlarg‗a 

---

alɩp keledi. Usɩ topɩlɩs na`tiyjesinde baslang‗an urɩslar izbe-iz dawam etken. Tariyxiy 
dereklerdegi mag‗lɩwmatlarg‗a qarag‗anda qaraqalpaqlarg‗a qazaqtɩn` tek g‗ana kishi ju`zinin` 
xanɩ Abulxayɩr shabɩwɩl jasap qalmastan, Orta Ju`zinin` xanlarɩ da u`ziliksiz shabɩiwɩllar jasap 
otɩrg‗an. Olardɩn` biri Abilay xan 1747-1748 jɩllarɩ qaraqalpaqlarg‗a tag‗ɩ da u`lken shabɩwɩl 
jasag‗an. Qazaq ilimpazɩ SHoqan Wa`lixanovtɩn` aytɩwɩ boyɩnsha qaraqalpaqlardɩn` bir toparɩ 
Abɩlay xan Talas da`ryasɩnɩn` boyɩna ko`shirip diyqanshɩlɩq penen shug‗ɩllanɩwg‗a 
ma`jbu`rlegen.
Usɩ 
urɩslardɩn` 
aqɩbetinde 
«to`mengi qaraqalpaqlardɩn`» bir toparɩ «joqarg‗ɩ 
qaraqalpaqlarg‗a» barɩp qosɩlg‗an. Negizgi ko`pshilik bo`legi Jan`ada`rya ha`m Quwanda`rya 
boylarɩna barɩp aralasadɩ. Olar ol jerlerde jasap, diyqanshɩlɩq, sharwashɩlɩq, an`shɩlɩq penen 
shug‗ɩllang‗an. XVIII a`sirdin` ortalarɩnda qazaqlar arasɩnda bolg‗an feodallɩq urɩslar 
qaraqalpaqlardɩn` ta`g‗dirine de unamsiz ta`sir etti. Olardɩn` otɩrg‗an awɩllarɩna ba`rhama qazaq 
feodallarɩnɩn` a`skerleri shabɩwɩl jasap otɩrg‗anlɩg‗ɩ tuwralɩ ko`plegen tariyxiy derekler bar. 
Qaraqalpaqlar o`z aymaqlarɩn qazaq feodallarɩnan qorg‗awda arallɩ o`zbekler menen til 
biriktirip, bir awqam bolɩp gu`res alɩp bardɩ. Rossiya dereklerinin` bergen mag‗hwmatlarɩ 
boyɩnsha 1762-jɩlg‗ɩ qazaq feodallarɩnɩn` qaraqalpaqlarg‗a islegen shabɩwɩlɩnda 20 mɩn`g‗a jaqɩn 
qazaqlar qatnasqan. Olar qaraqalpaqlardɩn` Sɩrda`rya boyɩnda otɩrg‗an awɩllarɩn qɩyratqan. 
U`zliksiz dawam etken bul urɩslardɩn` juwmag‗ɩnda qaraqalpaqlar bir neshe bo`limge 
bo`linip, bir bo`limi Jan`ada`rya boylarɩna, bir bo`limi Joqarg‗ɩ qaraqalpaqlar ta`repke ko`ship 
qonɩslasad,. ko`shiwge qurbɩ jetpegenler Sɩrda`rya boylarɩnda qazaqlar arasɩnda jasap qalg‗an. 
Rus jazba dereklerinin` ko`rsetiwinshe bunday qaraqalpaqlardɩn` sanɩ bir neshe mɩn`dɩ 
qurag‗an. 
Jan`ada`rya boylarɩndag‗ɩ qaraqalpaqlar qɩyɩn jag‗daylarda ken` maydan jerlerdi 
diyqanshɩlɩq rayonɩna aylandɩrdɩ. Bul jerlerge olar uzɩn kanallar, jap-salmalar, u`lken atɩzlar 
qurdɩ. Burɩng‗ɩ eski qalalardɩ qayta qurdɩ. Olardɩn` qaldɩqlarɩ elege shekem saqlanɩp tur. Bul 
jerde ko`plegen qala ma`deniyatɩnɩn` izleri saqlang‗an. Olardan Orɩnbay qala, Buzɩq qala ha`m 
basqa da qalalar sol da`wirdin` tariyxiy estelikleri sɩpatɩnda belgili. 
Jan`ada`ryada qaraqalpaqlar aymaqlɩq jaqtan qon`sɩlas Arallɩlar menen tikkeley baylanɩsta 
bolg‗an. Arallɩlar qaraqalpaqlardɩn` qazaqtɩn` kishi ju`z xanlɩg‗ɩ menen ju`rgizgen gu`resinde 
ja`rdem berip qaraqalpaqlar awqamlasɩ bolg‗an. XVIII a`sir aqɩrɩ XIX a`sir baslarɩnda 
qaraqalpaq jerleri pu`tkil Quwanda`rya menen Jan`ada`rya basseynlerinen A`miwda`ryanɩn` 
to`mengi jag‗ɩna shekemgi aralɩqtɩ o`z ishine aladɩ. Biraq bunda xalɩqtɩn` ma`kan basqan 
jerlerinin` orayɩ - Jan`ada`rya oypatɩ bolg‗an. 
Usɩ da`wirde qaraqalpaqlar siyasiy jaqtan g‗a`rezsiz ma`mleket sɩpatɩnda jasag‗an. Olar 
qon`sɩlas kishi ju`z xanlɩg‗ɩ yaki Xiywa xanlɩg‗ɩnɩn` ekewine de bag‗ɩnɩshlɩ bolmag‗an. Olarg‗a 

---

qarsɩ gu`res ju`rgizgen. 
Xalɩq bir neshe urɩwlarg‗a bo`linip, bul urɩwdɩ biyler basqarɩp turg‗an. Ha`r bir urɩw geyde 
qa`wim birlespesi birge jasag‗an. Ha`r bir awɩldɩn` qashɩ shabɩlɩp, qorshalg‗an qorg‗anɩ bolg‗an. 
Qaraqalpaqlardɩn` tiykarg‗ɩ ka`sibi bul da`wirde de diyqanshɩlɩq bolg‗an. Onɩn` da`liyli 
sɩpatɩnda u`lken irrigatsiyalɩq qurɩlɩslardɩn`, shɩg‗ɩrlardɩn` izleri mɩsal bola aladɩ. Geypara 
tariyxshɩlardɩn` bergen mag‗lɩwmatɩ boyɩnsha diyqanshɩlɩqtɩ qaraqalpaqlardan qon`sɩ 
qazaqlardɩn` u`yrengenligi tuwralɩ jazɩlg‗an. 
Qaraqalpaqlar jaylag‗an aymaqlar iri qara mal o`siriwge qolaylɩ bolɩp, olar sawda-satɩq 
islerin rawajlandɩrɩwg‗a u`lken mu`mkinshilikler tuwdɩrg‗an. Sonɩn` menen birge qoy 
o`siriwshilik ha`m basqa da tarawlar rawajlang‗an. Qaraqalpaqlar turmɩsɩnda en` a`yyemgi 
da`wirlerden baslap-aq balɩqshɩlɩq xojalɩg‗ɩ u`lken a`hmiyetke iye bolg‗an. Balɩqshɩlɩqqa qolaylɩ 
ko`ller, da`ryalar Jan`ada`rya ha`m Quwanda`rya boylarɩnda ko`p bolg‗an. 
Qaraqalpaqlardɩn` XVIII a`sirdin` ekinshi yarimɩnda Jan`ada`rya boylarɩnda jasag‗anlɩg‗ɩ 
tuwralɩ Rossiya sayaxatshɩsɩ Mendiyar Bekchurinnin` ju`rgizgen ku`ndeliginde ko`plegen 
mag‗lɩwmatlar jazɩp qaldɩrɩlg‗an. 
Jan`ada`rya boylarɩndag‗ɩ qaraqalpaqlar qazaq feodallarɩnɩn` topɩlɩslarɩna ushɩrap otɩrg‗an. 
Xalɩqtɩn` pu`tinligin, birligin ha`m azatlɩg‗ɩn saqlap qalɩw ushɩn qaraqalpaqlar arasɩnan Nurtay, 
Qosnazar, Maman ha`m basqa da ko`plegen xalɩq batlarlarɩ jetisip shɩqqan. Olardɩn` atlarɩ 
xalɩqtɩn` yadɩnda saqlanɩp qalg‗an ha`m shejirelerge kirgen. 
Qaraqalpaq xalɩq shayɩrɩ Berdaqtɩn` «SHejire»sinde Nurtay ha`m Qosnazar batɩrlardɩn` 
qazaq feodallarɩ menen urɩs ju`rgizgenligin ha`m Jan`ada`rya boylarɩnda qala salg‗anlɩg‗ɩn 
jazg‗an bolsa, Rus knyazi Potemkinge jazɩlg‗an 1786-jɩlg‗ɩ xatta Nurtay degen adamnɩn` 
Buxaradan qashɩp kelip Quwanda`rya boyɩnda qala salɩp ka`rwanlardɩ talag‗anlɩg‗ɩ tuwralɩ 
jazɩlg‗an. 
Berdaq shayɩr o`zinin` «SHejire»sinde Nurtay tuwrali yoshlɩ qatarlar jazɩp qaldɩrg‗an. 
Onɩn` basɩp alɩwshɩlar qolɩnan nabɩt bolg‗anlɩg‗ɩn jazɩp, qaraqalpaq tariyxɩnda Jan`ada`rya 
da`wirinde belgili adamlar «Oymawɩt, Maman, Orɩnbay, Nurtaydan son` bolg‗an eken» dep 
jazadɩ. Sonɩn` menen birge Jan`ada`rya da`wirinde qaraqalpaq basshɩlarɩnɩn` arasɩnda Orɩnbay 
biy atɩ da belgili bolɩp, onɩn` saldɩrg‗an qalasɩnɩn` qaldɩqlarɩ elege shekem Jan`ada`rya ha`m 
Quwanda`rya boylarɩnda saqlanɩp tur. 
A`miwda`rya boylarɩ menen Jan`ada`rya jag‗alarɩ bul waqɩtta suw jolɩ menen de baylanɩsqan edi. 
Qaraqalpaqlardɩn` qon`ɩrat urɩwɩna kirgen qa`wimleri bul da`wirde A`miwda`rya boylarɩnda, 
eski Ko`k-o`zek boylarɩn ma`kan etip diyqanshɩlɩq, sharwashɩlɩq, balɩqshɩlɩq ha`m 
o`nermentshilik penen shug‗ɩllanɩp, Xiywa xanlarɩ menen tɩg‗ɩz baylanɩslar ornata baslag‗an. 
Qaraqalpaqlardɩn` Jan`ada`ryada otɩrg‗an toparɩnɩn` bir bo`legi Xorezmge qaray ko`shiwdin` 

---

ta`repdarlari bolg‗an. Olar Xiywa xanlarɩnan jer alɩp, o`z awɩllarɩ menen ko`ship kele baslag‗an.