Qaraqalpaqlar patsha Rossiyasi Xiywa xanlig’in jawlap alg’ang’a shekemgi da’wirde XVIII a’sirde qaraqalpaqlardin’ Xiywa menen qatnasiqlari

Qaraqalpaqlar patsha Rossiyasi Xiywa xanlig’in jawlap alg’ang’a shekemgi da’wirde XVIII a’sirde qaraqalpaqlardin’ Xiywa menen qatnasiqlari

Abulgazi Baxadirxannin’ mag’luwmati boyinsha, qaraqalpaqlardin Xiywa menen qatnasiqlari XVII a’sirden baslanadi. Bul duris mag’luwmat, o’ytkeni qaraqalpaqlar XVII Әsirge deyin Әmiwdәr'yanin’ quyar jerine, dәr'yanin’ eski an’g’arina suw kelip jetpegendikten o’zlerinin’ XIV әsirge deyin jaylag'an ata-mәkanina ele qaytip kele almay jur edi. XVII әsirdin’ baslarinda ol jerlerge suw kelgennen keyin batista Ustirt xәm sol әtirapta jasap atirgan qaraqalpaqlar ata jurtina kөship kele baslaydi.

• Abulgazi Baxadirxannin’ mag’luwmati boyinsha, qaraqalpaqlardin Xiywa menen qatnasiqlari XVII a’sirden baslanadi. Bul duris mag’luwmat, o’ytkeni qaraqalpaqlar XVII Әsirge deyin Әmiwdәr'yanin’ quyar jerine, dәr'yanin’ eski an’g’arina suw kelip jetpegendikten o’zlerinin’ XIV әsirge deyin jaylag'an ata-mәkanina ele qaytip kele almay jur edi. XVII әsirdin’ baslarinda ol jerlerge suw kelgennen keyin batista Ustirt xәm sol әtirapta jasap atirgan qaraqalpaqlar ata jurtina kөship kele baslaydi.
• Volga boylarında, Nog'ay xanliginda jasap atirg’an qaraqalpaqlar, ol xanliq oris patshalig'inin’ qisiminan idirag’an son, XVI әsirdin’ ekinshi yarımında Sirdar'ya boylarina ko’ship keliwge mәjbur boladı. Olar XVII әsirde Әmiwdәr'ya boylarina kelgennen son Xiywa xanlig’i menen tig'iz baylanista baladı.
• XVІІІ әsir dawaminda qaraqalpaqlar Xiywa xanlig’inda ju’z bergen siyasiy waqiyalarg'a belsene katnasadi. Olar aralli o’zbekler menen birge Xiywa ukimetine qarsi bolip, jiyi- jiyi ko’terilis shigarip turadı.
• XVII-XVIII әsirlerde Xorezmnin arqasinda. Әmiwdәryanin’ quyar jerinde orayi dәslep Qon’irat qalasi, keyin Shimbayga jaqin jerde jaylasqan Sháxtemir qalasi bolǵan, tiykargi xalqi o’zbekler menen qaraqalpaqlardan ibarat Aral iyeligi dep atalg'an Xiywa xanlig'inan g'әrezsiz el bolǵan. Onin bas qalasi Qon’irat XVIII әsirdin aqirinda, orta Әsirlerde Go’ne Urgenish qanday әhmiyetke iye bolg’an bolsa, ol da sanday ahmiyetke iye bolǵan. Aralli o’zbekler tiykarinan Qipshak, Man’git Keneges xәm Qonirat uruwlarinan ibarat bolip, o‘zlerinin’