Tema: Kusheytiriwshi transformator Joba: Kirisiw Tiykarģi bólim

Tema: Kusheytiriwshi transformator
Joba:
Kirisiw
Tiykarģi bólim

1. 
   Transformatorlar haqqında ulıwma túsinikler, onıń dúzilisi hám islew principi
   

1.1. Bir fazalı transformatordıń islew principi hám dúzilisi
1.2. Transformatordıń salt islewi.
1.3. Transformatordıń nagruzkali islewi.
1.4. Transformatorlarda energiya ısırapları hám olardıń paydalı jumıs koeffiiyenti
Juwmaq
Paydalanilģan ádebiyatlar


Kirisiw
Kúsh transformatorları hár qanday elektr tarmaqtıń tiykarǵı elementlerinen biri. Elektr energiyanı uzaq masofolarga uzatıw hám qóllaw energiya islep shıǵarılǵan orından tutınıw etiletuǵın jayǵa shekem keminde 6 márte transformaciyalawdı talap etedi. Uzatılatuǵın quwat qansha úlken hám aralıq qansha uzaq bolsa, elektr uzatıwshı liniya kernewi sonsha úlken boladı. Liniya kernewine qaray transformatorlar túri asa kóp. Házirgi zaman transformatorı quramalı úskene bolıp ol kóp detallar, bólimler hám metall apparatlardan ibarat. Transformatordıń tiykarǵı bólimleri magnit sisteması hám chulg'amlari bolıp tabıladı. Transformatorlar isletiliwine qaray bir neshe túrge bólinedi:
1. Bir fazalı yamasa úsh fazalı kúsh transformatorları - elektr energiyanı uzaq aralıqqa uzatıwda, onı qarıydarlar arasında bólistiriwde hám ulıwma, qarıydarlardı elektr energiyası menen támiyinlewde isletiledi.
2. Avtotransformatorlar - kernew ma`nisin bir az ózgertirip yamasa noldan baslap asırıp beriw ushın isletiledi.
3. Ólshew transformatorları - kernew hám tok transformatorları elektr ólshew sxemalarında joqarı kernewlerdi hám úlken toklardı ápiwayı ólshew ásbapları menen ólshew ushın isletiledi.
4. Arnawlı transformatorlar - sabıw hám sınaq transformatorları bolıp, júzimdiń fazaları sanın hám chastotasın ózgertiw ushın isletiledi.
Elektroenergetikada qollanılatuǵın kúsh transformatorları eki chulg'amli (tómen hám joqarı kernewli) hám úsh chulg'amli bolıwı múmkin. Chulg'amlar izolyatsiyasini bekkemlew maqsetinde olar arasına qaǵaz - bakelit cilindrler ornatıladı. Túrli fazalardaǵı joqarı kernew chulg'amlari arasına da izolyatsiyalovchi tosıqlar qóyıladı. Chulg'amlarni yarmodan izolyatsiyalashda izolyatsiyalovchi material - karton shayba hám qistirmalardan paydalanıladı.
Transformator islegende mudam qıziydi. Islew dawamında ortalıq temperaturası +350 C bolǵanda, transformator chulg'amlarining temperaturası +700 C den, ferromagnit ózekniki 750 C den, moyning ústki qatlamında 600 C artıp ketpewi kerek. Ámelde sawıpıw usılına qaray qurǵaqlay (C markalı ), maylı (M markalı ) hám janbaytuǵın suyıq dielektrik menen toldırılǵan kúsh transformatorları keń isletiledi. Qurǵaqlay transformatorlar jay ishinde, sexlarda ornatıladı, olar isletiwde qolay. Qurǵaqlay transformatorlardıń quwatı 1600 ÷ 2500 kvA, joqarı kernewi 15 ÷ 20 kv ge shekem bolıwı múmkin.
Maylı transformatorlarda ferromagnit ózek chulg'amlar menen birge arnawlı mineral may - transformator moyi menen toldırılǵan metall bakka jaylastırıladı. Moyning ıssılıq ótkeriw qábileti hawanıkiga salıstırǵanda joqarılaw bolǵanı ushın chulg'amlar hám ózek qıziganda may ıssılıqtı tısqarına uzatıwshı ortalıq wazıypasın atqaradı. Janbaytuǵın suyıq dielektrik menen toldırılǵan transformatorlar órtdan qawipsiz bolıp tabıladı. Olarda sintetik izolyatsiyalovchi material - sovtol hám ol menen birge qosımsha qospa isletiledi. Lekin, sovtol transformator moyidan qımbatlaw, zıyanlı tásiri de bar.
Hár bir transformatordıń baki diywalında ornatılǵan temir taxtachada onıń texnikalıq tariypi jazılǵan boladı. Bular :

• 
  Transformatordıń markası ;
  
• 
  Nominal quwatı (kvA de);
  
• 
  Joqarı hám tómengi nominal kernewi (v yamasa kv de);
  
• 
  Joqarı hám tómen kernewli chulg'amlarning nominal tokı ;
  
• 
  Ózgeriwshen tok chastotası ;
  
• 
  Fazalar sanı ;
  
• 
  Joqarı hám tómen kernewli chulg'amlarining jalǵanıw sxemaları hám gruppaları ;
  
• 
  Qısqa ıslawısh kernewi;
  
• 
  Sawıpilish usılı ;
  
• 
  Transformatordıń massası (kg yamasa t de) hám taǵı basqa.