Tema: Kusheytiriwshi transformator Joba: Kirisiw Tiykarģi bólim

1.1.Bir fazalı transformatordıń islew principi hám dúzilisi.
Tutınıwshilardi elektr menen táminlew sistemasında isletiletuǵın transformatorlar kúsh transformatorları dep ataladı. Transformatorlar, sonıń menen birge, elektr ólshew, elektrotermik qurilmalarinda, radiotexnikada, elektronikada, avtomatikalıq basqariw qurilmalarinda hám texnikanıń basqa tarawlarında isletiledi.
Elektr energiyasın elektr stanciyalardan tutınıwshılarǵa uzatıw protsessindale qandayda bir kernewli elektr toģınıń kernewin tap sol chastotalı basqa kernewge bir neshe márte ózgertiriledi. Bul ózgertiriwler kúsheytiriwshi hám pásaeytiriwshi transformatorlar jardeminde ámelge asıriladı. Transformatordıń uzaģi máim formadaǵı tuyıq rama kórinisinde jiynalģan ayrıqsha elektrotexnikaliq polat listlardan ibarat. Bul uzaqqa eki sholģam dep ataladı, onıń oramlari sanı w1 bolsin. Tutınıwshini támiyinleytuǵın shulģam ekilemshi shulģam dep ataladı, onıń oramlari sanı w2 bolsin.

Bul shulģamlarģa tiyisli shamalar da baslanǵısh hám ekilemshi dep júritiledi hám 1 hám de 2 indeksi menen jazıladı.
Eger baslanǵısh chulgamga U1 kernew berilsa, ol halda chulgamda ozgaruvchan I1 tokı hám sonday eken ozgaruvchan magnit aǵımı ónim baladı. Bul magnit aǵımı baslanǵısh hám ekilemshi chulgamlar menen ilashishish nátiyjesinde elektromagnit induktsiya nızamına qaray baslanǵısh e1 ekilemshi e2 lar payda boladı.
Payda bolģan E. YU. K. lardiń úlkenligi shulģamlardiń oramlari sanına proportsional boladı:
е₁ = - w₁ dФ / dt e₂ = - w₂ dФ / dt
Transformatordıń baslanǵısh shulģamnan tok ótkende onıń uzaģina sol tokqa proportsional bolģan magnit aǵımı payda boladı. Bul aģimda sinusoidal nızam boyinsha ózgeredi.
Ф = Ф_м sint
Transformator shulģmlarinda ónim bolģan elektr jurgiziwshi kúshdı tabıw ushın onı differentsiallaymiz.
е₁= - w₁ dФ / dt = -w₁ d(Ф_м sint) / dt = - w₁ Ф_м cost
bunda
cost = - sin(t- /2)
bolģani ushin
e₁ =w₁Фм sin(t- /2) boladi.
Sondayaq, ekilemshi shulģamdaģi e.yu.k.
e₂ =w₂Фм sin(t- /2) boladi.
bul ańlatpalar trasformator shulģamlarinda ónim bolģan elektr jurgiziwshi kúshlerde sinusoidal nızam boyinsha ózgeriwin hámde olardıń fazası magnit aǵımınıń fazasına salıstırǵanda (. múyeshke arqada qaliwin kórsetedi. Birinshi chulgamdaģi e. yu. k. dıń mánisin aniqlaymiz. Eger sin(t- /2) =1 bolsa e₁ = E_max boladi.
Soniń ushin
E_1m = w₁Фм
E_1m ni 2 ge bolip birlemshi chulg‘amda psyda bolģan e yu k niń effektiv mánisin aniqlaymiz.
E₁ = 4,44 w₁ f₁Фм
Tap sonday, ekilemshi chulg‘amdaģi E.YU.K. niń mánisi;
E₂ = 4,44 w₂ f₂Фм
Sonday eken, transformatordıń baslanǵısh hám ekilemshi chulg'amlarida ónim bolģan E. YU. K. lardiń mánisi chulg'amlardiń oramlari sanına proportsional eken.
Magnit aǵımı bolsa
Ф_m = E / 4,44wf
Endi magnit induktsiyasınıń maksimal mánisin tabamız:
B_m = Ф_м / S
Bul jerde F-magnit aģimi, Vb,
S-magnit ótkizgish kóndeleń kesiminiń juzi ,…m₂…
Transformatordıń baslanǵısh e. yu. k. dıń ekilemshi chulgami E. YU. K. iga qatnası transformatordıń transformaciyalaw koefficiyenti dep ataladı. Transformaciyalaw koefficiyenti dep ataladı. Transformaciyalaw koefficiyenti k hárıbi menen belgilenedi:
k = E₁ / E₂ = w₁ /w₂
Transformaciyalaw koefficiyenti transformatordıń kernew mánisin neshe ret kúsheytip yamasa tómenletip beriwin ańlatadı.
w₁ > w₂ páseytiriwshi transformator bul halda k >1
w₁ < w₂ kúsheytiriwshi transformator bul halda k <1