Tizimlar va signallarni qayta ishlash

7.7. Delta modulyatsiya

DIKMning soddalashgan xususiy shakllaridan biri delta modulyatsiya bo‘lib, bunda kvantlash sathi ikkita bo‘lib, uzatiladigan signal avvalgisiga nisbatan kattalashsa xatolik va kichiklashsa bo‘ladi, shunga mos ravishda signal yoki bo‘ladi (7.6-rasm) va signal avvalgisiga nisbatan +1 ga oshadi yoki ga kamayadi. Delta modulyatsiyadan diskretizatsiyalash qadami korrelyatsiya intervalidan kichik bo‘lgan hollarda foydalaniladi [1].

Delta modulyatsiyaning afzalligi uning koderi va dekoderining nisbatan soddaligida. Signalni qayta tiklash uchun signallar ketma-ketligini integrallash yetarli (integrallash bu “0” va “1” lar ketma-ketligini to‘plash va bu ketma-ketliklarni zinasimon funksiyaga aylantirish va uni past chastotalar filtri yordamida tekislashdan iborat). Ammo delta modulyatsiya natijasida o‘ziga hos buzilishlar yuz beradi, bu zinasimon approksimatsiyaning o‘zgarishi birlamchi uzatilayotgan signal funksiyasidan kechikishi (qiyalik zo‘riqishi) natijasida hosil bo‘ladi. Hamda signal kam o‘zgarganda (maydalanish shovqini) qismlardagi tebranishlar sabab bo‘ladi (1.6-rasm).
7.6-rasm. Delta modulyator strukturaviy sxemasi

Ushbu kamchiliklarni kamaytirish uchun kvantlash qadamini signal ko‘rinishiga moslashtirish (adaptivlash) kerak. Agar bir necha qo‘shni xatoliklar bir xil bo‘lsa, bu holda fuknsiya monoton o‘suvchi, agar ma’lum bir oraliqda xatoliklar va ketma-ketligida bo‘lsa, bu holda signal sekin o‘zgaradi, bu signalning juda kam o‘zgarayotganligini bildiradi, bu holda kvantlash qadami kamayadi.

7

.7-rasmda delta modulyatsiyali signalni shakllantirishga oid grafik keltirilgan.



















7.7-rasm. Delta modulyatsiyali signalni shakllantirishga oid

Xulosa o‘rnida DM signal IKM signalga qaraganda oniy qiymatlar olish bo‘yicha katta takrorlanish chastotasiga ega, ammo DMda bitta oniy qiymat uchun bitta uzatiluvchi impuls, IKMda esa kvantlash sathlarining soniga bog‘liq ravishda bir nechta impuls to‘g‘ri keladi. Tahlillar shuni ko‘rsatadiki, qabullash ishonchliligi (asliga mosligi) bir xil bo‘lganda ikkita modulyatsiya turida ham impulslarning takrorlanish chastotasi taxminan teng. Bundan kelib chiqadiki, ikkita tizimning signallari ham deyarli bir xil chastotalar polosasini egallaydi. DMli uzatish tizimining afzalligi uni amalga oshirishning soddaligidir.