Tizim va signallarni qayta ishlash O’quv uslubiy majmua

Haqiqiy signallar
turli xil chastota, amplituda va dastlabki fazalar bilan 
ko‘plab sinusoidlarning kombinatsiyasini tashkil qiladi, ya’ni ular ko‘p chastotali 
komponentlarni o‘z ichiga oladi. Masalan, gitara tovushi – bu uning barcha 
torlarining tovushlaridan va ularning yig‘indisidan iboratdir. Agar signal turli 
amplitudali ko‘p chastotali komponentalarni o‘z ichiga oladigan bo‘lsa, chastota 
sohasining grafik ko‘rinishi tahlil qilish uchun juda qulay hisoblanadi. 1.3-rasmda 
turli chastota va amplitudali (f
1
va f
2
) ikkita signal ko‘rsatilgan, shuningdek natijaviy 
umumiy signal ko‘rinishi keltirilgan. Signalning amplituda-chastota tarkibi aynan 
shu ikki komponentani o‘z ichiga oladi. Bundan chastotali hamda amplitudali 
ifodalanish farqini ko‘rishimiz mumkin [11]. 
Palasa kengligi
– bu signallarning foydali qismlarining eng yuqori va eng 
past chastotalari orasidagi farqni ifodalovchi xususiyat bo‘lib, bu murakkab 
signalning ekstremal chastotalari orasidagi masofa hisoblanadi. Palasa kengligi 
signalda mavjud chastotalar qiymati haqida ma’lumot bermaydi, balki faqat ma’lum 
bir signalning chastota diapazoni chegaralari haqida ma’lumot beradi [12]. 
chastota
Amplituda
t
1
f
1
f
1
chastota
Amplituda
t
2
f
2
f
2

---

25 
1.3-rasm. Haqiqiy signallar spektrlar 
 
Spektr
– bu murakkab signallarning chastotali tarkibini ko‘rsatadi. 
Signallarning chastotali tarkibini bilish va tahlil qilish signalni baholash, zaruriy 
chastota komponentlarini aniqlash va keraksiz komponentlarni kuchsizlantirish 
imkonini beradi. Spektr – signalning amplituda-chastotali tarkibi bo‘lib, amplituda-
chastotali xususiyati (AChX) yordamida ifodalanadi [8, 9].