Tiykarg'i bo'lim

2. 2. Basqariw usillari ha'm klassifikatsiyasi
Basqarıw usılı — bul basqarıw processinde júzege keletuǵın mashqalalardi sheshiw usılları, jollari kompleksi bolıp tabıladı.
Jumıs usılı — bul basqarıw funksiyaların nátiyjeli orınlaw maqsetinde qandayda bir-bir organnıń yamasa baslıqtıń boysiniwshilarg’a anıq hám salıstırǵanda turaqlı tásir kórsetiw usılı hám jolları kompleksi bolıp tabıladı.
Menedjment usılı — baslıq jeke sapalarınıń kompleksi, baslıqtıń óz iskerliginde isletetuǵın usılı hám jolları, baslıqtıń ózine boysiniwshilari ámelde biliwi bolıp tabıladı. Basqarıw usılı — social siyasiy gruppa, bul basqarıw daǵı quramalı sociallıq-ekonomikalıq islep shıǵarıw, social -texnologiyalıq munasábetlami islep shıǵarıw processinde ámelge asırıw formasınıń kórinetuǵın bolıwı bolıp tabıladı. Bul tárepten usıl nátiyjesi social -texnologiyalıq áhmiyetke iye, sebebi baslıq qollaǵan usıldıń xarakteristikası sezilerli dárejede basqarıw apparatınıń nátiyjeli jumisına baylanisli.
Menedjer firma aldına qoyılǵan wazıypalardı orınlawda processli jantasıwdan tısqarı túrli jantasıwlami qollaydi. Sistemalı jantasıwda basshılar shólkemdi ózgeriwshen sırtqı ortalıq sharayatında túrli maqsetlerge erisiwge qaratılǵan óz-ara baylanisli elementler kompleksi — adamlar, struktura, texnologiya — retinde qaraydı, jaǵdaylı jantasıw, túrli basqarıw usıllarınıń ılayıqlıǵı konkret jaǵdaylarda anıqlanadı, dep shama etedi. Haqıyqıy jaǵdayda eń nátiyjeli usıl bolip, shárt-shárayatlarǵa maksimal túrde sáykes keletuǵın usıl kórinetuǵın boladi. Basqarıw processinde kóplegen hár qıylı usıllar, jantasıwlar hám usıllar qollaniladi. Olar menejment funksiyaların, qarar qabıllaw ushın zárúr bolgan basqıshlar, proceduralar hám operatsiyalardı orınlawdı tártipke salıw, maqsetke jóneltiriw hám nátiyjeli shólkemlestiriw múmkinshiliklerin beredi. Olardıń hámmesin menejment usılları dep ataw múmkin. Menedjment usılları degende, maqsetlardi qoyıw hám olarǵa erisiwde qollanilatug'in basqarıw iskerligin ámelge asırıw qaǵıydaları túsiniledi. Basqarıw usılları sisteması tiykarın uluwma ilimiy metodologiya quraydı. Bul metodologiya sistemalı, kompleks jantasıwdı mashqalalardi sheshiwge qaratadı, sonıń menen birge, modellestiriw, tájiriybe ótkeriw, konkret tariyxıy jantasıw, ekonomikalıq -matematikalıq hám sotsiologik o’shewler hám basqa usıllardı qollawdi da názerde tutadı. Sistemalı jantasıw menedjmentte basqarıw máselelerin tártipke salıw usılı retinde qollaniladi. Onıń jardeminde mashqalalardi gruppalaw ámelge asıriladı, sheshimler maqseti anıqlanadı, variantlar saylanadı, máseleler elementleri óz-ara baylanıslılıǵı, hám de olardıń sheshimine tásir etiwshi faktorlar hám sharayatlar belgilenedi. Kompleks jantasıw sistemalılıqtı anıqlastiriwdin' spetsifik forması esaplanadı, sebebi onıń tiykarın basqarıw máselelerin olar menen baylanısda hám o 'zara baylanıslılıqta, bul mashqalalardi uyrenip atirg'an kóplegen pánlerdi úyreniw usılların qollaw menen kórip shıǵıw quraydı.