Тивбиет олий талабалари учун ўҚув адабиёти

Сут безларидаги ўзгаришлар. Ҳомиладорликда сут безлари сут ишлаб чиқаришга тайёрлайади. Без бўлаклари катталашади, пайпаслаб кўрганда қаттиқ тугунчага ўхшайди. Сут бези сўрғич-лари катталашиб, атрофи билан бирмунча қорамтир бўлиб қо-лади. Без тугмачаси атрофида майда-майда безчалар бўртиб чи-қади (монгомер безлари — §1апди1а тап^отеп).
Сут бези таранглашиб, бир оз осилиб қолади, веналари кен-
гаяди. Без бўлакларидаги эпнтелиал ҳужайралар катталашиб, уларнинг протоплазмасида мой томчилари пайдо бўлади. Агар кўкрак сўрғичи атрофи сиқилса, ҳомиладорликнннг биринчи ҳаф-таларидаёқ оғиз сути (Со1оз1гит) чиқади. Ҳатто ҳомиладорлик-нинг иккинчи ярмида оғиз сути ўз-ўзидан сиқмаса ҳам чиқиши мумкин. Сутнинг етарли миқдорда бўлишини кўкракнинг катта-кичиклигига ва без бўлакларининг, теридаги веналарнинг кўпли-гига ва сўрғич атрофидаги айланманинг катта-кичиклигига қа-раб билиш мумкин.
Сут безларидаги бу ўзгаришлар гормонлар таъсирига боғлиқ. Кўпгина муаллифларнинг фикрича, тухумдондан ажраладиган эстроген гормон сут безлари тараққиётига таъсир қилса, гипофиз безининг олдинги бўлагидан ажраладиган пролактин сут ишла-ниб чиқишига таъсир қилади. Оз миқдордаги пролактин сут аж-ралишини кўпайтирса, кўп миқдордагиси аксинча сутни камай-тиради.
Нафас органлари системасидаги ўзаришлар. Ҳомиладорлик даврида ўпка, жигар, диафрагма воситасида юқорига сиқилишига қарамай, унда деярли функционал ўзгаришлар бўлмайди. Бу ҳо-лат кўкрак қафаси юқори ва пастки қисмининг кенгайиши билан ифодаланиб, ҳомиладор организмида сезиларли ўзгаришни ву-жудга келтирмайди. Бунинг натижасида ҳомиладорликда ўпка-нинг х.ажми кенглигича қолади ва ҳаво алмашинуви бирмунча ортади. Ҳомила катта, қоғоноқ суви кўп ёки ҳомила биттадан ор-тиқ бўлган ҳоллардагина ҳомиладорликнинг охирги даврида на-фас тезлашади ва ҳатто нафас қисиши каби ҳоллар юз беради.
Овқат ҳазм қилиш органларида бўладиган ўзгаришлар. Ҳо-миладорликнинг биринчи ойларида овқат ҳазм қилиш органлари фаолияти бузилади. Бундай ҳол юқорида айтиб ўтилганидек, ве-гетатив нерв системаси фаолияти бузилишидан келиб чиқади.
Ҳомиладор аёлнинг баъзан кўнгли айнайди, қайт қилади, сў-
лаги оқади, ичаклар атонияси, қабзият кузатилади, аёл батьзи
овқатларни хуш кўрмайдиган бўлиб ҳолади. Бўр, кесак ва шунга
ўхшаш истеъмол қилиб бўлмайдиган нарсаларни кўнгли тусайди.
Бундай ҳолат ҳамма ҳомиладорларда ҳам бўлавермайди. Бош-
Қоронғилик деб аталадиган. бундай ҳоллар 3—4 ой мобайнида
йўқолади. . '
Сийдик чиқариш органларидаги ўзгаришлар. Ҳомиладорликда бошқа органлар каби буДракнинг вазифаси ҳам ортади. Буйрак °рганизмда сув алмашинувини тартибга солувчи, она ва ҳомила организмидан ажралган алмашинув маҳсулотларини ташқарига ^чицарувчи органдир. Ҳомиладорликда буйракнинг фильтрлаш ^хУсусияти сусаяди, шу сабабли ҳомиладор аёл сийдигида кўпинча °з миқдорда қанд ва оқсил топилади, лекин бу патологик ҳолат Ҳисобланмайди.
Сийдикда қанд пайдо бўлиши физиологик глюкозурия д^б ата-£ади. Агар сийдикда оқюил пайдо бўлса, бу ҳомиладорлик гестози ^бошланишидан дарак беради.
67
Ҳомиладорлар организмида сув алмашинуви жараёни ортиши сабабли сийдик миқдори кўпаяди ва ҳомила қовуқни босиб, аёл-ни тез-тез сийишга мажбур қилади. Бундай ҳол сийднк йўлларн касалликларида ва тош касалликларида ҳам учраши мумкин,
VIII БОБ