Тивбиет олий талабалари учун ўҚув адабиёти

VII ВОБ
ҲОМИЛАДОРЛИКДА АЁЛЛАР ОРГАНИЗМИДА РУЙ БЕРАДИГАН УЗГАРИШЛА*»
Уруғланган тухум бачадоннинг кўчиб тушувчи пардаснса жойлашган пайтдан бошлаб ва айниқса аллантоис орқали озиқ-ланиш даврида (эмбрион ҳаётининг иккинчи ҳафтасидан) эмбриои ўзининг ривожланишя учун зарур бўлгак ҳгмма моддаларь,: она конидан олади. Сўнгра (ҳомила туғилгунга қадар) она билан хомила ўртасида моддалар алмашинуви қон орқали давом этади.
Ҳомила тўғри ривожланиши учун зарур бўлган витамннлар хомилага она организмидан ўтади, ҳомила кислородни онг қони-дан олади. Ҳомилага кислород ета_рлича ўтмаса, уида кислород танқислиги рўй беради ва ҳомила нобуд бўлиши мумкин.
Ҳомиладорликнинг иккинчи ярмидсн бошлаб она орғавнзиша тушган оқсил асосан ҳомила тўқималарининг ташкнл тосшлкга сарфланади, она тўқималарида ва плацентада йиги^ган кальций тузлари эса ҳомила скелетининг ташкил топише учук сарфлана ди. Агар бу тузлар етишмаса, ҳомиладорлик вақтидан илг^ри тўхташи ва ҳомила нобуд бўлиши мумкин.
Она организмида ҳомиланинг нотўғри ўсиши, соғлом бўлма-ган (яллиғланган) туғиш йўлидан ўтиши, аввалги туғруқларда бўлган операциялар ва бсшқалар ҳомила учун оғир ҳолдариниг рўй беришига сабаб бўлиши мумкин. Она соғлом бўлса, тугг^ш йўлларида нуқссн бўлмаса, ҳомила нормал рнвожланади ва нормал етишиб, ўз вақтнда туғнлади.
Ҳомиладор аёл оиласида баъзи ирсий касалликлар, ҳомнла-дорнинг ўзи бошидан кечирган хасталиклар (рахнт, геахи, латина ва бошқа юқумли касаллнклар) ҳомиладорлик ьа туғиш жараёкини мураккаблаштириши мумкин. Бу касалликлар гаъсн-рида ҳомиланинг айрим органлари ўсмай қолнши ьа баъззй у ўсишдан тўхтаб, чала туғилиши мумкин.
Шундай қилиб, она организми ҳомила учун озиқланиш ман* баидир, у ҳомилани ўсиши, ривожланиши учун барча зарур мод-далар билан таъминлайди.
Ҳомиладорликда кўкрак қафаси (унинг пастки қисми) кенгаи Ди, ҳовурға айланаси кўтарилади. Бу хилдаги ўзгариш \о,мила-Дорликнинг эрта муддатларидаёқ кузатилиши мумкин.
Ҳомиладорликда симфизда ва қов суягида, ду;лғаза-ёкйсш ^бўғимида янги тоғай тўқимаси вужудга келади ва ҳониладсрлик-даги остиофитлар деб аталган ҳолат, пешона ва чакка суягн йчки *озасида сарғимтир-қизил қатлам кузатилади.
Чаноқдаги бўғимлар соҳасида сероз суюқлиғи кўпайиши ға-^ия<асида юмшайди. Чаноқ бўғимларининг юмшаши уларнийг^эракатланиш хусусиятини оширади. Бу ҳол туғруқ жараенида

59

^иь<физ бўғимининг бир оз очилишига, чаноҳ кириш қисми ўлчо-
вининг кенгайишига имкон беради, натижада ҳомила бошининг осон туғилиши таъминланади.
Баъзи ҳолларда ҳомиладорликда акромегалия белгилари ку-затнлади: оёқ, қўл ва пастки жағ суяклари катталашадя.
Ҳомила ўсган сари аёл қорин деворининг териси чўзилади. Бу ҳслат айниқса қоғоиоқ суви кўп, ҳомила катта ёкй эгизак
бўлганида кузатилади.
Ҳомиладор қорин деворининг териси кўп чўзилнши натижаси-да унда ҳомиладорлнк чизиқлари (з1пае ^гауМагит) ҳосил бў-лади (баъзан олимлар бу фикрни рад қиладилар). Чизиқлар пайдо бўлишига терининг эластиклиги ва бириктирувчи тўқима-ларнчнг бир-биридан ажралиши сабаб бўлади деб тахмин қили-
нади.
Агар чизи^лар ушбу ҳомиладорликда вужудга келган бўлса, юп;^алаиган тери остидан унинг бириктирувчи тўқимасидаги то-мир^ар пуш-Ги рангда кўриьади. Агар чизиқлар олдинги ҳомила-дорлнкда пайдо бўлган бўлса, улар оқиш йўл-йўл бўлиб қола-да, ^нки унинг юзаси бириктирувчи тўқима билан қопланади.
Шунингдек чизиқлар сон ва сут безлари териси юзасида ҳам
юзага келиши мумкин. Баъзан ҳомиладор бўлмаган аёлларда
ҳам ҳомиладорлик давридагига ўхшаш чизиқларни кўриш мум-
кин. Шунга кўра бу ҳолатни баъзи олимлар эндокрин безлар
фглолнятига боғлиқ дейдилар. Баъзи аёлларда ҳомиладорликнинг
охирги глуддатларида юзда, қорин деворининг о,қ чизиғида- жун
ўсади, чилла дгвркнинг 2—3 ҳафтасида эса бу жунлар йўқоладл.
Еу ҳолат эндокрин безлар ва такомиллашаётган плацентс фао-
лиятига боғлиқдир. .. ~
Ҳомиладорликда қорин девори ўртасидаги оқ чизиқда, сут безлари сўрғичи атрофидаги ҳалқада, ташқи жинсий органлар-дз, кинднк атрофида, баъзан юзда (пешона, юз, юқори лаб усти-да) қсрамтир доғлар кўпаяди, бу ҳам терида рўй берадиган ўзига хос ўзгаришлардандир (с1юа1азта £гауМагит). Бу ҳолат буйрак усти безлари фаолиятига боғлиқ бўлади.
Маълумки, ҳомила ўсиши туфайли аёл оғирлиги ортади. Чун-ки ҳомила ўсган сари қоғоноқ суви кўпаяди, бачадон мускуллари гипертрофияси рўй беради ва қўшимча қон айланиш системаси такомиллашади. Натижада ҳомиладор аёлнинг оғирлиги ҳар ҳаф-гада 400—$50 граммга ошади. Бундан ташқари, баъзи аёллар ҳомиладорликда семириб кетадилар.
Ҳолшладорнннг киндигида ҳам ўзгариш рўй беради. Ҳомила-дорликнинг иккинчи ярмида киндик текислашади, охярги ойида уса бўртиб чиқади. Бу белги ҳомиладорлик муддатининг (>10- ойи) бошланганини билдиради.