Тивбиет олий талабалари учун ўҚув адабиёти

Юрак ва қон томирлар системасидаги ўзгаришлар. Ҳомила-Дорликда диафрагманинг юқори туриши юракнинг ҳам юқорига ^ойлашишига сабаб бўлади. Ҳомиладорликнинг охирида юрак ^ир оз кўндаланг ва кўкрак қафасиға яқин ётади. Бунда юрак чегараси кенғаяди, юрак зарби анча четроқда бўлади. Катта қон томирлар кўпроқ эгилғанига кўра нозик юрак шовқини, кўпинча ^систолик шовқин эшитилади. Сут безлари катталашстб, тўлишгани ^тУфайли юрак чегарасини аниқлаш қийшроқ бўлади, бунй ул-^тратовуш ва рентген ёрдамида аниқласа бўлади. Агар юрак нор-^ал бўлса, ҳомиладорликда деярли ўзгармайди.
Ҳомиладор юраги ҳомила ўсиши билан аста-секин унга мос-^аша боради: мускуллари гипертрофиялашиб бир оз кенгаяди, ^Ункционал ҳусусияти ортади. Чунки аёл организмида учинчи
65
қон айланйш системаси (бачадондаги қон айланиш) вужудга келганига кўра, периферик қон томирларнинг қаршнлиги ортади. Бачадон катталашган сари бу ҳолат оша боради.
Ҳомиладорликда умумий қон миқдори кўпаяди. Агар қон миқ-дори ҳомиладор бўлмаган аёлларда умумий тана оғирлигига нис-батан 1/16—1/20 нн ташкил қилса, ҳомиладорликда 1/12—1/14 га етади. Қоннинг солиштирма оғирлиги ҳомиладор бўлмаган аелларда 1054—'1063 бўлса, ҳомиладорларда камайиб, 1040— 1051 бўлиб қолади. Бу ҳолат тўқималарнинг умумий сув ўтка-зувчанлик хусусиятига таъсир қилади.
Ҳомиладорликда қоннинг ибиш хусусияти ошади, фибрин ва фибриноген миқдори кўпаяди, қон пластинкалари кўпаяди, шунга кўра ҳомиладор аёлларда тромбоз хавфи бўлади.
Ҳомиладорлик охирида қоннинг чўзилувчанлиги ошади, қон зардобида липндлар (холестерин) кўпаяди.
М. А. Даниахий, Ю. А. Аленсеевларнинг кўрсатишича, қон ишлаб чиқариш системаси, айниҳса суяк кўмиги бир қатор ўз-гаришларга учрайдн.
Физиологик кечаётган ҳомиладорликда суяк илигининг гемо-поэтик (қон ишлаб чиқариш) фаолияти ортади. Бунда эритро-бласт тўқимасида деярли ўзгариш бўлмайЗШ, аммо лейкобласт тў-^имасида ҳомиладорликнинг охирида, айниқса биринчи туғувчи-ларда она-сонда дегенератив ўзгаришлар кўрилада.
Суяк кўмигикинг қон ишлаб чиқариш фаолияти айниқса" ҳо-миладорликнинг 7—8- ойларида жадаллашади, кейинроқ бир оз сустлашади. Эритробластик реакция, ҳомиладорликнинг биринчи ойларидан мегалобластлар кузатилади,.
Нормобластлар орасида митоз базофиллари ва бошқа регене-ратив шаклларнинг кўпайгани, моноцит ва лимфоцитларнинг ка-майгани кузатилади.
Периферик қонда нейтрофилли лейкоцитоз ва лимфопения бў-лади. Қизил қонда кўпинча анемия ҳолати кузатилиб, гемоглоб^н процёнти ва эритроцит мицдори камгяди. Ранг кўрсаткичи 0,9 атрофида бўлади. Бу ҳолат ўсаётган ҳомила талабини қондирик! учун темир моддасининг сарфланаётгани ва бу камқонликка олиб келганидан далолат беради.
Е. М. Лиоэина, А. А. Қодирова, Ю. Қ. ^абборова ва бошқа-лар ҳомиладорликнинг иккинчи ярмнда камқонлик (анемия) ву-жудга келишини, шу муддатда темир моддаси организмда кама-йиб кетишини, овқатланишга аҳамият бериш, темир моддасига бой таомлар истеъмол қилиш зарурлигини таъкидлайдилар.