Tili va adabiyoti universiteti til va adabiyot: ilmiy va amaliy izlanishlar yo

Soʻzma-soʻz tarjima.  

Cold war- sovuq urush.  

The apple of my eye - koʻzginamning nuri 

Tahlil orqali tarjima.  

To pull somebody's leg - mazax qilmoq 

to enter the House - parlament a'zosi boʻlmoq.  

Shunday  qilib,  frazeologik  birliklami  tarjima  qilishning  qiyin 

muammolaridan biri, bu ulaming vazifaviy va semantik tomonondan ajralmas 

birliklar  ba'lib  hisoblanishidir.  Ulaming  idiomatik  ma'nosi  .  .  .  bor  va  ular 

nutqda tayyor birlik sifatida namoyon boʻladi. Frazeologik birliklaming milliy 

madaniy xususiyatlari mavjud va ular tarjimada muammolar paydo qiladi. ” 

Yuqorida  sanab  oʻtilgan muammolarga yechim  sifatida  aynan  shu 

qoʻllanmada quyidagicha tarjima qilish yechim sifatida berilgan: 

1.  Grammatik, semantik va uslubiy moslashishIar orqali; 

Example: 

Black frost - qora sovuq 

Adj+noun=sifat+ot 

2.  Semantik ekvivalentlar orqali; 

---

 

712 

Example: 

nothing  comes  out  of  the  sack  but  what  was  in  it - qozonda bori choʻmichga 

chiqadi 

3.  Kalka orqali; 

Example: 

Golden wedding - oltin toʻy 

4.  Tasviriy (bayon) tarjima orqali; 

Example: 

It is greek to me – jumboq  

Grammatik, semantik va uslubiy moslashishga misol qilib  

All over – hammasi tugadini olishimiz mumkin.  

Bu  yerda  bu  idioma  ikki  tilda  ham  bir  xil  Grammatik  va  semantic 

xususiyatga ega ya’ni: 

 Noun+Verb=Ega +kesim.  

Semantik ekvivalentga esa  

An ass between two bundles key – Ikki oʻrtasida qolgan inson 

ni namuna tariqasida keltirish mumkin.  

Kalkalashga esa All the better – hammasi yaxshilikka 

Tasviriy ifoda orqali tarjima qilishga misol qilib A cat in the meal – juda 

maxfiy sir ni olishimiz mumkin.  

Biroq  Nabiyev  Azizbek  Mahmudjon  o`g`li  oʻzining  bitiruv  malakaviy 

ishida turg’un birikmalarning tarjima qilish usullarini quyidagicha beradi:  

1) obrazni qanday bo`lsa shundayligicha saqlash;  

2) obrazni qisman o`zgartirish;  

3) obrazni butunlay boshqa obraz bilan almashtirish;  

4) tarjimada butunlay obrazni saqlamaslik yoki uni tushirib qoldirish 

Biroq  bu  usullarni  Nosir  Qambarov  oʻz  kitobida  iboralarning  umumiy 

tarjimasi uchun emas, milliy xususiyatga ega frazeologik birikmalar va ularning 

tarjimasi sifatida beradi. Bu esa ba’zi bir mubohasalarga sabab boʻladi. Nima 

deb oʻylaysiz, turg’un birikmalarni tarjima qilishda qaysi usul samaraliroq? 

---

 

713 

Frazeologik  birliklarni  bir  tildan  boshqa  tilga  tarjima  qilish  usullari 

vamilliy xususiyatga ega frazeologik birikmalarning tarjimasi sifatida alohida 

guruhlash kerakmi?  

“Tarjimaning  asl  nusxaga  sub’ektiv,  xolis  boʻlmagan munosabati asl 

nusxaga, beixtiyor, oʻzgacha ma’no berib qoʻyishi, yo boʻlmasa uni koʻra bila 

turib siyqalashtirishi mumkin, bularning hammasi shunga olib keladiki, asarga 

nomaqbul,  yani  aslida  boʻlmagan  mazmun  oʻrniga  oʻzgacha  ma’no  berib 

yuboradi” [2].  

Nutqda frazeologik birliklarning funktsiyalariga koʻra, A. V. Kunin ularni 

2 asosiy guruhga boʻlib tasniflaydi: