Til ijtimoiy hodisa

Eski o’zbek adabiy tiliga xos so’zlar:

Cherik – askar, qo’shin

Ev – uy

Qopungda – eshigingda

Ulus – el, xalq

Bitradi – tarqaldi, ketdi

Huvaydo – ayon, ravshan

Kilk – qamish qalam

Pesha – kasb-hunar

Bilmon – bilmayman

Behbud – sog’lomlik

Eslab qoling: Buyuk mutafakkir adiblar o’z asarlarida nechta so’z ishlatgan?

1. A.NAVOIY 26035

2. A.PUSHKIN 21193

3. V.SHEKSPIR 20000 dan ortiq

4. M.DE SERVANTES 18000 dan ortiq

5. A.JOMIY 17600 ta

6. A.TO’QAY 14000 dan ortiq
Eski o’zbek adabiy tilining grammatik xususiyatlari

1. Eski o’zbek tilida hozirgi tushum kelishigi (-ni) qo’shimchasi –g’, -ig’, -g, -ig, -ug shaklida bo’lgan: Kun to’nug’ quritti. – Kun to’nni quritti.

Biliklik keraklik so’zug so’zlayur. – Bilimli kerakli so’zni so’zlaydi.

2. Jo’nalish kelishigi (-ga) qo’shimchasi -ra, -ru, -garau, -karu, -g’aru shaklida bo’lgan: abru – uyga; tabaru – tomonga; artqaru – orqaga; o’g’izg’aru – o’g’uz tomonga, subungaru – suving tomonga

3. Hozirgi –niki qo’shimchasi –turur shaklida bo’lgan.

4. Sifatdosh yasovchi –gan, -ydigan, -kan qo’shimchalari XV asrgacha eski o’zbek tilida –duk, -duq shaklida bo’lgan: Ochilduk kun – ochilgan kun. Ishladuki ish – ishlanadigan ish.

5. –sa shart mayli qo’shimchasi –sar shaklida bo’lgan: borsar, kelsar.

6. Ba’zi so’zlarda fonetik o’zgarishlar kuzatiladi: ev – uy; adaq – oyoq; adgu – ezgu.

7. O’g so’zi eski o’zbek tilida ona, fikr, aql ma’nolarida qo’llangan.

8. Chiqish kelishigi (-dan) qo’shimchasi –din, -on shaklida qo’llangan.