Tijorat banklari aktivlari va passivlarini boshqarish bu pul mablag’larini

5.1-rasm. O’zbekiston Respublikasi tijorat banklari kreditlarining yalpi 
ichki mahsulotga nisbatan darajasi, foizda 
5.1-rasm 
ma’lumotlaridan ko’rish mumkinki, 2013-2017 yillarda 
O’zbekiston Respublikasi tijorat banklari kreditlarining YaIMga nisbatan 
salmog’ining o’sish tendentsiyasi kuzatilgan. Bu esa, tijorat banklarining kredit 
emissiyasi ko’lamini tobora kengayib borayotganligidan dalolat beradi. 
2017 yilda tijorat banklari kreditlarining YaIMga nisbatan salmog’ining 
2016 yilga nisbatan keskin oshganligi 2017 yil sentyabr oyida milliy valyutaning 
AQSh dollariga nisbatan almashuv kursining keskin pasayganligi natijasida 
dollardagi kreditlarnin so’mdagi qiymatini oshganligi bilan izohlanadi (valyuta 
siyosatini liberallashtirilishi munosabati bilan). 
Shunisi ahamiyatliki, tijorat banklarining kreditlash amaliyotini qo’llab-
quvvatlashga qaratilgan davlat siyosati izchillik bilan amalga oshirilmoqda. 
Xususan, O’zbekiston Respublikasi Prezidentining 2017 yil 12 sentyabrdagi PQ-
3270-sonli ―Respublika bank tizimini yanada rivojlantirish va barqarorligini 
oshirishga doir chora-tadbirlar to’g’risida‖gi qarorida tijorat banklarining kredit 
portfelini shakllantirish jarayonlariga vazirliklar va idoralarning, joylardagi davlat 
hokimiyati organlarining rahbarlarini aralashuviga yo’l qo’yilmasligi belgilab 
qo’yilgan. 
Shu o’rinda qayd etish joizki, 2009 yilning sentyabr oyidan boshlab 
O’zbekiston Respublikasi Markaziy bankining majburiy zaxira stavkalarini 

---

63 
tabaqalashtirilishi tijorat banklarining kreditlash salohiyatini oshirishda muhim rol 
o’ynadi. 
Ta’kidlash joizki, respublikamiz tijorat banklarining kapitallashish 
darajasining oshib borayotganligi, depozitlari miqdorining ko’payayotganligi ular 
tomonidan berilayotgan kreditlar hajmining oshirishga imkon bermoqda (5.1-
jadval). 
5.1-jadvalda keltirilgan ma’lumotlar ko’rsatadiki, 2012-2017 yillarda 
respublikamiz tijorat banklarining regulyativ kapitali va depozitlari hajmining 
o’sish tendentsiyasi kuzatilgan. Buning ustiga, 2017 yilda mazkur 
ko’rsatkichlarning 2012 yilga nisbatan yuqori darajadagi o’sish sur’atlari 
kuzatilgan. Bu esa, o’z navbatida, mazkur davrda kreditlar hajmini yuqori 
sur’atlarda o’sishini ta’minlash imkonini bergan.