Тижорат асосида иш юритувчи корхона ва ташкилотлар молияси

5. Корхоналарда молиявий режалаштириш.
Режалаштириш бошқаришнинг таркибий қисмларидан бири булиб, корхонанинг келажакдаги кузлаган молиявий- иқтисодий стратегиясига эришиш йуллари, унинг иқтисодий имкониятлари, усуллари ва воситаларини белгилаб берувчи режаларни ишлаб чиқиш ва амалда куллашдан иборатдир. Молиявий редалаштириш муайён муддатлар учун молиявий ресурслар харакати ва тегишли молиявий муносабатлар харакатини асослашдан иборат илмий жараёндир. Россиялик иқтисодчи Е.Стоянова қуйидаги фикрларни билдиради «молиявий режалаштириш айрим хужалик субъектларининг кабул қилинаётган иқтисодий ва ижтимоий карорлари самарадорлигини уларнинг молиялаштириш манбалари билан таъминланганлиги, белгиланган харажатларни макбул даражага келтириш ва ижобий пировард натижаларни кулга киритишни ҳисобга олган ҳолда асослаш, қуйилган аниқ мақсадга каратилган фаолияти деб каралмоги керак».


Корхоналарда молиявий режалаштириш қуйидаги чизма бўйича амалга оширилади.

Молиявий мониторинг маълумотлари

Корхонанинг умумий стратегияси

Ташки таъсирни башорат қилиш

Корхонанинг ривожланиш сценарийсиниишлаб чиқиш ва тахлил қилиш

Молиявий режа

Сотишни башорат қилиш ва пулни олиш

Ишлаб чиқариш дастурлари/харажатлар

Накладной харажатлар

Ташки молиялаштириш

Аниқлаш/ келишиш тартиблари

Харажатлар булимлари ва категориялари бўйича бюджет

Бюджет бўйича харажатлар мувофиклигини назорати

Молиявий режа вазиятларига мувофикликни назорат қилиш

Албатта корхоналарда умумий ишлаб чиқариш жараёнини режалаштиришда молиявий режанинг аҳамият муҳим ҳисобланади. Молиявий режалаштириш асоси сифатида биринчи навбатда корхонанинг молиявий имкониятларини аниқланади яъни молиявий мониторинг утказилади. Корхонанинг янги бизнес стратегияси учун зарурий ички молиявий имкониятлари ва ҳозирги вазиятдаги молиявий баркаорлик курсаткичлари аниқланади. Корхонанинг молиявий имкониятларини аниқлангандан сунг умумий стратегияси куриб чикилади.Бунда кузланаётган бизнес жараён учун зарурий карз маблағлари жалб қилиш режаси ва улрдан самарали фойдаланиш бўйича карорлар кабул қилинади. Шунга мувофик равишда ташки молиялаштириш манбалари башорат қилинади.
Молиявий режалаштиришда ишлаб чиқариладиган маҳсулотнинг бозордаги сотилиши башорат қилинади. Бунда амалга оширилаётган лойиха бўйича келажакда олинадиган пул окимлари башорат қилинади. Бу албатта карз маблағларини қайтариш учун зарур булган пул даромадлари тушумларини прогнозларини англатади.
Молиявий режалаштириш харажатлар муҳим аҳамият касб этади. Ишлаб чиқариш учун кетадиган таннарх харажатларини аниқлаш ва бошқа харажатлар аниқ режалаштирилиши лозим.
Молиявий режалаштириш жараёнида ташки молиялаштириш бўйича карорлар кабул қилиш муҳим аҳамият касб этади. Шунингдек, харажатлар корхона бюджети бўйича мувофиклигини ва вазиятни молиявий режага мувофиклигини назорат қилиш умумий молиявий режанинг таркибидаги асосий тадбирлар каторига киритилади.