Tibbiyot instituti talabalari uchun

tikuvchilar
muskuli, son va chanoq muskullari xalqasimon ko’ndalang kesiladi. 
Tananing bu qismlaridagi venalar bunday hollarda qattiq xira tasma holida 
ko’rinib, kesilganda ularning bo’shlig’i to’q-qizil rangli trombotik massa bilan 
to’lgan buladi.
Ba’zan o’pka stvoli tromboemboliyasining manbai va to’satdan o’limning 
sababi ayollarda tuqqandan keyingi davrda bachadon va chanoq yoki operatsiya 
qilingan joydagi venalarning tromblanishi hisoblanadi.
Agar murdani kesib ko’rish paytida gipertoniya kasalligi yoki ateroskleroz 
belgilari bo’lmaganda bosh miya pardasi va miya moddasiga qon quyilganda 
ekspertiza uchun anchagina qiyinchilik tug’iladi. Ko’pchilik bunday hollarda 
gipertoniya kasalligining boshlang’ich davrida miya qon tomirlarining uzoq vaqt 
siqilishi natijasida miya krizisi va miyaga qon quyilishi mumkinligi haqida taxmin 
qilinadi yoki miya arteriyasi sistemasida siqilish holatini ko’proq joylashuvi bilan 
bog’liq o’ziga xos angionevrotik holat tufayli tushuntiriladi.
Subaraxnoidal qon quyilish tufayli to’satdan o’limda ayrim hollarda uni 
etiologiyasi to’g’risidagi savolni echishda anchagina qiyinchiliklar tug’iladi. 
Miyaning yumshoq pardasiga qon quyilish travmatik yoki o’z-o’zidan bo’lishi 
mumkin. Odatda, travmatik subaraxnoidal qon quyilish o’choqli bo’lib, bosh miya 
yarim sharlarining yuqori yonbosh qismining urilgan joyi yoki qarama-qarshi 
tomonida simmetrik bo’lmagan holda joylashib, qisman ancha qalinlikda ko’rinadi. 
O’z-o’zidan rivojlangan subaraxnoidal qon quyilish boshqacha bo’ladi. Miyaning 
asosida ancha yaqqol ko’zga tashlanib, barcha tsisternalarni to’lg’azuvchi qalin 
xira-qizil qon uyushmalari ko’rinishida aniqlaniladi. Shu erdan yuqoriga ko’tarilib, 
bosh miya yarim sharlari yonbosh yuzasini bir tekis egallaydi va sekinlik bilan 
yupqalashadi. Ko’pincha qonni miya qorinchalari sistemasiga yorib o’tishi 
kuzatiladi. Bunday massiv bazal subaraxnoidal qon quyilishning eng ko’proq 
545

---

sabablaridan biri miya arteriyasi anevrizmasining yorilishidir. Murdani kesib 
ko’rishda buni topish ancha mushkuldir. Buning uchun miya asosi tomirlari 
sinchiklab ajratiladi va suv oqimida kon laxtalari sekinlik bilan olinadi (116-rasm). 
Bundan tashqari, miya moddasi va miyaning yumshoq pardasi qon tomirlari 
devoridagi patologik jarayonlarni aniqlash maqsadida gistologik tekshirilishi zarur.