Tibbiyot instituti pediatriya kafedrasi «tasdiqlayman»

Raxit tashhisi
Tashhis kasallikning klinik manzarasiga asoslanib qo’yiladi va qonning bioximik tahlili bilan tasdiqlanadi (fosfor, kaltsiy qontsentratsiyasi va ishqoriy fosfataza faolligi aniqlanadi). Bu ko’rsatgichlarning dinamikasi va nisbati kasallik davrini aniqlaydi.
Raxitda fosfor qontsentratsiyasi 0,65 mmol/l gacha pasayishi mumkin (bolalarda normada bir yoshgacha 1,3-2,3 mmol/lga teng), kaltsiy qontsentratsiyasi 2-2,3 mmol/l (normada 2,5-2,7 mmol/lga teng). Ishqoriy fosfataza faolligi ko’tariladi. Raxit uchun rentgenogrammada suyaklar o’zgarishi harakterli: metafizar zonada epifiz va diafiz orasidagi yoriq ortadi; epifiz likopcha shaklida bo’ladi, suyaklanish yadrosi aniq ko’rinmaydi, ohaklanish sohasi aniq emas, osteoporoz aniqlanadi.
Reqonvalestsentsiya davrida ohaklanish zonasi notekis qattiqlashishi natijasida shakli o’zgaradi. O’sish zonasidagi buzilishlar fosfor va kaltsiy tanqislikligiga harakterli. Gipovitaminoz D da umumiy osteoporoz kuzatiladi.
Qiyosiy tashhis raxitga o’xshash kasalliklar bilan o’tkaziladi. Amaliyotda raxit MNS ning perinatal zararlanishi bilan qiyosiy taqqoslanadi. Bundan tashqari ba’zi dori vositalari ko’p miqdorda qo’llanilganda, misol, glyukokortiqoidlar (vitamin D antagonisti, kaltsiy transportiga ta’sir qiladi), geparin (suyaklarda fosfor-kaltsiy to’planishiga to’sqinlik qiladi, furosemid, fosfatlar, magniy, antatsidlar - alyuminiy saqlovchi dorilar (gipokaltsiemiyani chaqiradi) va boshqalar ikkilamchi raxitni bartaraf qilish kerak.


Raxitning davosi
Raxit davosi kompleksli, uzoq muddatli va raxitni chaqiruvchi sababini bartaraf qilishga qaratilgan bo’lishi kerak. Nospetsifik davo katta ahamiyatga ega, bolani yoshiga mos holda, ratsional ovqatlantirish, kun tartibiga rioya qilish, toza havoda uzoq sayr qilish, yetarli insolyatsiya, davo gimnastikasi va massaj, chiniqtirish, yo’ldosh kasalliklarni davolash. Spetsifik davosi kaltsiy, fosfor dorilari, vitamin D tavsiya qilishdan iborat.
Vitamin D ning davolovchi dozasi Raxit og’irlik darajasi Vitamin D sutkalik dozasi, ME Kurs davomiyligi, sutkada:

• 
  I 1000-1500 30
  
• 
  II 2000-2500 30
  
• 
  III 3000-4000 45
  

Bugungi kunda suyaklar rentgenografiyasi tashhisot qilish maqsadida o’tkazilmaydi.
Davo kursi yakunlangandan keyin vitamin D profilaktik dozada (100-200 ME/sutkada, 400 MEdan oshmasligi kerak) tavsiya qilinadi. Profilaktik dozasini oshirish gipervitaminoz Dga olib keladi.
Oxirgi vaqtlarda vitamin Dni individual tavsiya etish ko’zda tutilmoqda (qonda uning metabolitlarini aniqlagandan so’ng). Ko’pgina pediatrlar bolalarga vitamin D emas, balki vitaminlar kompleksini (misol, Podivit Bebi, bolalar uchun Biovital gel va boshqalarni) tavsiya etadi, chunki raxit ko’p hollarda poligipovitaminoz bilan kechadi. Vitamin Ddan tashqari bu kompleksga gipervitaminozga moyillikni kamaytiruvchi vitamin A kiradi. Agar raxit davosida vitamin D qo’llanilsa, uni kamroq dozada tavsiya etiladi. Odatda vitamin D3 dorilari qo’llaniladi (xolekaltsiferol) - Videxol, Vigantol. Ko’pgina mualliflar suvda eriydigan vitamin D3ni tavsiya qiladi, chunki u oshqozon-ichak traktidan yaxshi so’riladi va yog’’da eriydiganga qaraganda uzoq ta’sir etadi.