Tibbiy kimyo 1 qism 22 09 2019. indd

•  eruvchanlikga  haroratning  ta’siri.  Qattiq  moddalar  past 

haroratga qaraganda yuqori haroratda koʻp eriydi. Ba’zi moddalar 

esa aksincha, yuqori haroratda kamroq eriydi. Masalan, muzdek su­

vga shakar solsa, u stakan tagiga choʻkib qoladi. Agar issiq suvga 

shakar solinsa, tezda erib ketadi. Demak, shakarning eruvchanligi 

harorat oshgani sari ortib boradi. 

•  Agar,  toʻyingan  eritmani  isitilsa  va  yana  shakar  solinsa  u 

oʻta toʻyingan eritmaga aylanadi, chunki unda endi erigan modda 

miqdori  toʻyingan  eritmanikidan  koʻp.  Bu  jarayon  turgʻun  emas, 

agar  bu  eritmani  chayqatsak  yoki  unga  erigan  modda  kristalidan 

yana qoʻshsak, ortiqcha modda qayta kristallanib, toʻyingan eritma 

hosil boʻladi. 

Harorat koʻtarilganda koʻp  chilik moddalarning eruvchanligi or­

tadi. Masalan, 0°C da 100 g suvda 16g, 80°C da esa 165 g kaliy 

nitrat eriydi. Ba’zi moddalarning eruvchanligi harorat ortishi bilan 

juda oz oʻzgaradi, ba’zilariniki esa kamayadi.

Harorat

7.5-rasm. Bariy sulat oshqozon ichak traktini