Tibbiy kimyo 1 qism 22 09 2019. indd

3

OHning suvda erishi

Qutbsiz bogʻ bilan bogʻlangan molekulalar qutbsiz bogʻ bilan 

bogʻlangan erituvchilarda eriydi. Masalan, yogʻ yoki yogʻ surtmalar 

suvda erimaydi, qutbsiz bogʻ bilan bogʻlangan erituvchilarda eriydi. 

---

Tibbiy kimyo / 1  

169

7.3. Elektrolitlar va noelektrolitlar

Elektrolitlar suvda eriganda dissotsilanishi natijasida ionlarga 

ajraladi. Hosil boʻlgan eritma elektr tokini oʻtkazadi. Noelektrolit­

lar suvda eriganda ionlarga ajralmaydi va ularning eritmasi elektr 

tokini oʻtkazmaydi.

Elektrolitlar  kuchli  yoki  kuchsiz  elektrolitlarga  boʻlinadi. 

Kuchli elektrolitlarga koʻpchilik mineral kislotalar, ishqorlar, suv­

da eriydigan tuzlar misol boʻladi, chunki ular suvda eriganda 100% 

ionlarga ajraladi. 

Misol uchun, magniy nitrat 1ta magniy ioni va 2 ta nitrat ioni 

hosil boʻlguncha dissotsilanadi. Bunda Mg

2+

, NO

3

­

 oʻrtasidagi ion 

bogʻlanish uziladi. Kovalent bogʻlanish qoladi. Mg(NO

3

)

2

 dissotsi­

lanishi quyidagicha yoziladi:

Kuchli elektrolitlar eritmasiga elektrod tushirilganda lampa yo­

nadi.

 Kuchsiz elektrolitlarga,asosan, molekulalar shaklida suvda 

eriy digan birikmalar kiradi. Ular qisman eriydi va oz miqdorda ion­

larga ajraladi. Kuchsiz elektrolitlar oʻzidan elektr tokini juda oz oʻt­

kazadi. Ularning eritmasiga elektrod tushirilganda lampa juda xira 

yonadi. Kuchsiz elektrolit HF ning suvdagi eritmasi qisman H

+

 va 

F

­

  ionlarga  ajraladi.  Eritmada  hosil  boʻlgan  H

+

 va F

­

  ionlari  qay­

tadan HF molekulasini hosil qiladi. Bu qaytar jarayon hisoblanadi 

va reagent bilan mahsulot orasida qarama­qarshi boʻlgan 2ta strelka 

bilan ifodalanadi:

---

1-kurs talabalari uchun darslik

170

Noelektrlitlar, masalan, saxaroza suvda eriganda faqat moleku­

lalar holida boʻladi Agar, bu eritmaga elektrodlar tushirilsa lampa 

yonmaydi. 

Kuchli elektrolit suvli 

eritmada to’liqionlar 

gadissotsiatsiyalanadi.

Kuchsiz elektrolitlar suvli 

eritmada qisman ionlarga 

dissotsiatsiyalanadi.

Noelektrolitlar suvli 

eritmada ionlarga 

dissotsiatsiyalanmaydi.

7.3­jadvalda suvli eritmalarda erigan moddalarning sinflanishi 

keltirilgan.

7.3-jadval