|
ЗАМОНАВИЙ УЗЛУКСИЗ ТАЪЛИМ СИФАТИНИ ОШИРИШ: ИННОВАЦИЯ ВА ИСТИҚБОЛЛАР
371
ХАЛҚАРО МИҚЁСИДАГИ ИЛМИЙ-АМАЛИЙ КОНФЕРЕНЦИЯ МАТЕРИАЛЛАРИ
эгаллайди. Агар анъанавий таълимда бўлажак амалий санъат ўқитувчисининг асарлари ва
ўқув адабиётлар билимнинг асосий ва энг компетентли манбаси бўлса, ўқитувчи эса таълим
жараёнини назорат қилувчи шахс эди. Ҳозирги замонавий таълимда педагог кўпроқ
мустақил ва когнитив фаолиятни ташкиллаштирувчи сифатида намоён бўлади. Шунингдек, у
малакали маслаҳатчи ва ёрдамчидир. Унинг касбий компетентлиги нафақат билим ва
кўникмаларни назорат қилишга, балки малакали ҳаракатлар билан ўз вақтида ёрдам бериш
мақсадида ўқув-ижодий фаолиятни ташҳислашга қаратилган. Шахсга-йўналтирилган таълим
бўлажак амалий санъат ўқитувчиларининг интеллектуал ривожланиш даражасини ҳисобга
олган ҳолда, ўқитишга дифференциал (табақалаштирилган) ёндашувни таъминлайди.
Замонавий олий таълим бўлажак амалий санъат ўқитувчиларининг касбий
компетентлик фазилатларига эга бўлган шахсни шакллантириш тизимига услубий-педагогик
шарт-шароит яратади. Мустақил тадқиқот иши сифатида индивидуал-ижодий лойиҳа муайян
психологик ёки педагогик муаммони ўрганишга йўналтирилган бўлиши мумкин. У муайян
муаммони танқидий ўрганиш, адабий манбаларни танлаш, таҳлил қилиш ва тизимлаштириш;
олинган бадиий-педагогик билимларни амалий вазифаларни ҳал қилишда қўллаш;
хулосалар, таклифларни шакллантириш қобилиятининг ижодий ривожланишига хизмат
қилади. Ўқув жараёнининг технологик хусусияти унинг тўлиқ уюшган ва
бошқариладиганлигида кўринади.
Таълим технологияси ўқитиш технологиясига қараганда кўпроқ имкониятга эга,
шунингдек у бўлажак амалий санъат ўқитувчиларининг шахсий фазилатларини
шакллантириш ва ривожлантириш билан боғлиқ тарбиявий жиҳатларни ҳам назарда тутади.
Технология – бу маълум бир маҳсулот турида ёки унинг компонентларида мужассам бўлган
ва яхши ўйланган тизимдир. Ўқитишга замонавий ёндашув уни технологик асосда қуришдан
иборат.
Ўқитиш технологиясининг умумий тамойиллари ва қоидалари педагогик тамойиллар
шаклида қолади: мақсадга мувофиқлик тамойили, таълим жараёнининг ажралмас томони
сифатида таълимнинг ўзаро алоқа ва ўзаро боғлиқлик тамойили, мазмуни, метод ва
воситалари бўйича ўқув-тарбия ва ривожланиш мақсадларини аниқлаштириш тамойили.
Ўқитиш талабаларнинг педагогик мақсадларга мувофиқ мустақил фаолиятини ташкил
этишни ўз ичига олади. Ўқитиш технологиясининг зарур элементи мавзуларни
режалаштириш, бир мавзу атрофида боғланган индивидуал дарсларнинг бутун занжирини
қуришдир. Ўқув-когнитив фаолиятнинг ҳар бир босқичида назоратни ташкил этиш ва
таълимнинг турли шаклларида талабаларнинг ижодий фаолиятини рағбатлантириш.
Махаллий ва хорижий дидактик манбаларни таҳлил қилиш умумий ўрта таълим
мазмунини шакллантиришнинг тамойилларини аниқлашга имкон беради: булар
инсонпарварлик, илмийлик, изчиллик, тарихийлик, тизимлилик, ҳаёт билан боғлиқлик,
мактаб ўқувчиларининг ёш хусусиятлари ва тайёргарлик даражасига мувофиқлиги,
очиқлиги, илмий тушунчалар ва атамаларнинг мақбул миқдорда киритилишидир.
Шунинг учун ўқув дастурларида илм-фаннинг асосий ютуқларини акс эттирувчи,
когнитив, тарбиявий ва ривожлантирувчи аҳамиятига эга бўлган маълумотларни акс эттириш
мақсадга мувофиқ, чунки контентнинг ўзи ҳам талабалар, ҳам бўлажак амалий санъат
ўқитувчиларининг мустақил таълим олишлари учун қаратилган. Дидактик тизимлар
мақсадларнинг бирлиги, ташкилий тамойиллар, мазмун, шакл, йўллари ва ўқитиш
методларининг бирлиги натижасида ҳосил бўлган тузилмаларнинг ички яхлитлиги билан
тавсифланади. Кўпгина дидактик тизимлар мавжуд бўлиб, улар бир-биридан фақат таркибий
қисмларнинг ҳаракати билан ажралиб туради.
Шундай қилиб, таълим технологияларидан фойдаланишда педагогик тизимнинг
яхлитлиги лойиҳалашнинг қуйидаги муҳим қоидалари билан таъминланиши мумкин: турли
ташкилий шакллардан ташкил топган таълим технологиялари тизими; технологиянинг
тематик, мантиқий, ҳиссий-шахсий моҳият билан ўзаро алоқаси; технологияни тамойил
Do'stlaringiz bilan baham: |
