Texnologiya umumiy o‘rta ta’lim maktablarining 5-sinfi uchun darslik

70-rasm.
Koviya turlari.
72-rasm. 
Gaz alangasida payvandlash 
uskunalari.
71-rasm.
Elektr yoyi yordamida payvandlash 
uskunalari.

---

61
61
5. Metallga ishlov berish stanoklari
1. parmalash stanogi.
Chilangarlik о‘quv 
usta xona larida, asosan, stolga о‘rnatiladigan par-
malash stanogidan foydalaniladi. Bu stanok tuzi-
lishining sod daligi, ishlati lishining osonligi bilan 
boshqa sta noklardan farq qiladi. 
2. Frezalash sta no gi. 
Frezalash sta nok la ri da 
gori zontal, ver tikal va qiya yassi, shakl dor yu-
zalarni shakl lantirish, tо‘g‘ri va vintsimon ariq-
chalar va pazlar ochish, g‘il diraklarda tishlar ke-
sish, tashqi va ichki rezbalar ochish kabi ishlar 
bajariladi.
3. Tokarlik-vintqirqish stanogi. 
To kar lik-vintqirqish stanoklari xilma-xil 
ish lar ni bajarish uchun mо‘ljallangan. 
Bu stanoklarda sirtqi silindrik, konu 
s-
simon va shakldor yuzalarni yо‘nish; 
silind 
rik va konussimon teshiklarni 
yо‘nib ken gaytirish; tores yuzalarni 
yо‘nish; sirtqi va ichki rezbalar qirqish; 
teshiklar parmalash, zenkerlash va 
razvyortka lash; zagotovka larni qirqib 
tushirish, qis 
man kesish va boshqa 
ishlarni bajarish mum kin.
4. jilvirlash stanogi.
Jilvirlash stanok-
la ri, asosan, texnologik jara yonning oxir gi 
toza lab va pardozlab ishlov be rish operat si-
yalarini bajarish uchun mо‘ljal langan.

---

62
62
6. pardozlash asboblari va pardoz materiallari
jilvir qog‘oz.
Jilvir qog‘oz bir tomoniga mayda qattiq minerallar yoki shisha-
kukuni yelimlab yopishtirilgan ip mato yoki qog‘ozdan iborat bo‘lib, pardozlashda 
ishlatiladi (73-rasm).
Jilvir qog‘ozlar yirik va mayda donali bо‘lib, donalarning о‘lchamiga qarab 
quyidagicha raqamlanadi: 12, 16, 20, 24, 36, 60, 80, 100 120, 140, 170, 200, 280. 
Raqamlar ortib borishi bilan jilvir qog‘oz mayda donali bо‘lib boradi.
Metall buyumlarni silliqlashda yog‘och, plastmassa va metalldan yasalgan 
turli shakllardagi maxsus silliqlash moslamalari hamda jilvirlash mashinasidan
foydalaniladi (74-rasm).
polirovkalash
metall buyumlari yuza qismlariga 
maxsus vositalar yordamida pardoz berishning yakuniy 
jarayoni hisoblanadi. Bu jarayon ham dastaki moslamalar 
bilan va maxsus mashinalarda amalga oshiriladi. Bunda 
yasalgan buyum o‘ta chiroyli ko‘rinishga keladi. Bundan 
ko‘pincha avtomobillarni pardozlashda foydalaniladi.
a) silliqlash moslamalari b) jilvirlash mashinasi