Termiz muhandislik-texnologiya instituti

Vanna elektr balansi
Nordonlik 91 g/l, harorat 35˚C, bir xil elektrodlararo masofa 76 mm, tok zichligi 373 A/m² sharoitlarda ishlaydigan vannaning elektr balansi:

Zarra aralashmalarning miqdorini ko‘rsatilgan chegaralarda ushlab turish, foydalanish bilan yuqori sifatli rux olish imkoniya- tini beradi.
Anod jarayoni
Anod — qo‘rg‘oshin yoki uning kumush bilan quymasidan tay- yorlangan. Qo‘rg‘oshinni anod sifatida qo‘llash uning sulfat kislota- li elektrolitda passivlik holatiga o‘tishi bilan bog‘liq. Passivlik holatiga o‘tishi uning sirtida PbO oksid qatlami paydo bo‘lishi bilan tushuntiriladi.
Anodda taxminan quyidagi reaksiyalardan biri oqib o‘tadi

1. 
   2 H2O — 4 e = O2+ 4H⁺φ= + 1,229 V
   
2. 
   2 H O — 2 e = H O + 2H⁺φ= + 1,779 V
   
3. 
   H O — 2 e = O + 2H⁺ φ = + 2,42 V
   

bunda: φ — oksidlovchi-tiklovchi potensial. Rux elektr cho‘ktirishining real sharoitlarda reaksiyani o‘tish ehtimoli ko‘proq. Qo‘rg‘oshindan tayyorlangan anodlarda bir qancha kamchiliklar bor:

1. 
   anodda kislorodni ajralib chiqish jarayonini yuqori potensial (2,1 V, tok zichligi 500 A/m² da);
   
2. 
   eritmada qo‘rg‘oshinning qisman eruvchanligi va elektrolitni zarra moddalar bilan ifloslantirish;elektroliz jarayonida anodlaring tashqi ko‘rinishining o‘zgarishi.Bu kamchiliklardan qo‘rg‘oshin bir foiz kumush bilan qo‘shilgan anodlar ozod, shuning uchun bunday anodlar amaliyotda keng tarqalgan
   

2.2 RUX ELEKTROLITIK TIKLANISHINING AMALIYOTI

Elektroliz jarayonlari o‘tkazish sharoitlariga qarab zavodlar 3 guruhga bo‘linishi mumkin:

1. 
   Tok zichligi 350—500 A/m² va ishlatilgan elektrolitning kislotaliligi 90—120 g/l H2 O4 zavodlarda (standart sxema).
   
2. 
   Tok zichligi 500—600 A/m² va ishlatilgan elektrolitning kislotaliligi 150—200 g/l H2 O4 zavodlarda (intensivlashgan sxema).
   
3. 
   Tok zichligi 1000 A/m² va ishlatilgan elektrolitni kislotaliligi 300 g/l H2 O4 zavodlarda (Teynton metodi).
   

Hamma zavodlarning asosiy yo‘nalishi iloji boricha toza elektrolit
bilan ishlash — mishyak, surma va kobalt kabi aralashmalardan chuqur nisbatdan yuqori haroratda ishlashga imkon beradi.
MDH davlatlarida elektrolizni 500—550 A/m² tok zichligida olib boriladi. anoat tarkibi shuni ko‘rsatadiki, tok zichligi 500 dan 700 A/m² gacha oshirilsa, elektroliz vannasi unumdorligi 40 foizga ko‘tariladi va nisbatlik elektr energiyasining sarfi faqat 6 foiz oshadi. Iqtisodiyot tomonidan bu tadbir oqlangandir. Elektroliz ko‘rsatkichlarini yax- shilash uchun, ko‘pincha qo‘shimcha sifatida stolar kleyi beriladi. Uning sarfi 1 t quyma ruxga 0,1—0,55 kg ni tashkil etadi. Qanchalik elektrolitda aralashmalar ko‘p bo‘lsa, kley sarfi shuncha oshib bora-
di. Ammo bunda elektrolitning o‘zi kley bilan zaharlanadi va bu tadbir cheklangan holda qo‘llanishi mumkin.
Elektroliz sexlariga sulfat kislota bug‘i chiqishi oldini olish uchun, elektrolitga ko‘pik beruvchi moddalar qo‘shiladi. MDH davlatlarida shunday modda hisobida saponin (sovunli ildiz) qo‘llaniladi. Nisbatan murakkab va mustahkam ko‘pikni albumin (buqa qoni) tashkil qiladi. Albuman ham qo‘llanishi mumkin.