Termiz davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti

Bazofillar
. Bazofillar protoplazmasida uchraydigan yirik donachalarda 
geparin va gistamin bo‗ladi. O‗tkir yallig‗lanishning regenerativ (yakunlovchi) 
bosqichida qondagi bazofillar soni oshadi. Geparin qonning 

---

mayda tomirlarida ivishiga yo‗l qo‗ymaydi, gistamin esa bu qon tomirlarini 
kengaytiradi. Bu esa yallig‗lanish o‗choqlarida so‗rilish va bitish jarayonlariga 
yordam beradi.Ularga boqliq bo‗lgan geparin lipolizni tezlashtiradi, ko‗p miqdorda 
so‗rilgan yog‗ parchalanadi va plazmada erkin yog‗ kislotalari konsentra-siyasi 
ortadi. Bazofillarning umri taxminan 12 soatga teng. 
Eozinofillar
. Eozinofillar oqsil tabiatli toksin-larni va yot oqsillarni 
parchalaydi hamda zararsizlantiradi. Allergiya holatida, masalan, ichakda gijja 
ko‗payib ketganda, organizmda autoimmun jarayonlar rivojlanganda eozino-
fillarning soni ko‗payadi. 
Neytrofillar
. Neytrofillar qonda 6-8 soat aylanib, amyoba singari harakat 
qilib, shilliq pardalarga o‗tadi. Organizmda mikroblar kirgan joyga neytrofillar 
to‗planadi. Ular mikroblar bilan to‗qnashib, mikroblarni o‗rab oladi. Bir neytrofil 
15-20ta bakteriyani qamrab olib, lizosomasidagi enzimlari (proteaza, peptidaza, 
dezoksiri-bonukleaza, lipaza) yordamida hazm qiladi va yo‗qotadi. Agar bu ishni 
neytrofil bajara olmasa, o‗zi halok bo‗ladi. Yiring asosan neytrofillar va ularning 
qoldiqlaridan iborat. Neytrofillar – nospetsifik immunitetning eng muhim qismi. 
Ular mikrob va yot oqsillarga qarshi antitanachalar ishlab chiqarish yoki o‗z 
membranasiga biriktirib olish qobiliyatiga ega. Neytrofillar yordamida odamning 
jinsini aniqlash mumkin. Odamda ayol genotip bo‗lsa, 500 neytro-fildan kamida 7 
sida «noqora tayoqchalari» uchraydi. Tayoqcha-larning uchini diametri 1,5-
2,0mkm li dumaloq bo‗lib, ingichka xromatin ko‗prikcha yordamida yadroning bir 
segientiga bog‗langan. Jinsning bu belgisi jinsiy a‘zolar anomaliyasida to‗g‗ri 
davolash usulini tanlashda yordam beradi. 
Trombotsitlar. 
Qonning bu shaklli hujayralariga xos belgilarni birinchi marta 
1882 yilda italiyalik olim Bikosera yozib qoldirgan. Trombotsitlar yoki taloq 
hujayralari - mega kariotsitlarining sitoplazmatik 

---

parchalaridir.Trombotsitlar organizmda qonning ivish jarayonida katta ahamiyatga 
ega. Tomirlar shikastlanib, trombotsitlari parchalanganda, ulardan qon ivishida 
muhim rol uynaydigan bir qator moddalar bilan birgalikda serotonin ham ajralib 
chiqadi, bu modda tomir devorini toraytirib qon ivishiga sharoit yaratilishida 
ishtirok etadi.Diametri 2-5 mkm bo‗lgan oval shaklidagi trombotsitlar ko‗mikda va 
taloqdagi gigant hujayralar – megakariotsit-larda hosil bo‗ladi. Trombotsitlarning 
soni 1mm
3
odam qonida 100-200mingni tashkil qiladi. Ularning soni ovqat hazm 
qilish, jismoniy ish bajarish va homiladorlikda ko‗payadi. Trombotsitlarning 
qondagi soni kunduzi tundagidan ko‗proq bo‗ladi. Ular qon ivish jarayonida muhim 
rol o‗ynaydi. [ 3 ] 

---