Termiz davlat universiteti tabiiy fanlar fakulteti botanika kafedrasi

2.5- jadval.hujayrada mavjud elementlar va ularning funksiyalari.

Makroelementlar	Kislorod,(O2) uglerod,(C) vodorod,(H2) azot,(N2)fosfor(P)oltingugurt(S)	Oqsillar, fermentlar va vitaminlarning asosidir.
Mikroelementlar	xlor(Cl) ftor(F) yod(J) natrit(Na) kaliy(K) kalsiy(Ca) magniy(Mg) temir(Fe) va b.	Nerv impulslarining yuqishini ta'minlaydi, oqsil sintezi, fotosintez va o'sish jarayonlarini faollashtiradi. Oshqozon sharbatining tarkibiy qismlaridan biri, ferment provokaturasi. Bu birja jarayonlarida faol ishtirokchi, qalqonsimon bez gormonining tarkibiy qismi. Asab tizimida pulslarni yuqtirishni ta'minlaydi, hujayra ichidagi doimiy bosimni saqlab qoladi, gormonlar sintezini qo‘zg‘atadi. Xlorafilva tishlarning kompozitel elementi, DNK sintezi va issiqlik uzatish jarayonlarini keltirib chiqaradi. gemoglobin, ob'ektiv, shox parda, sintez klorofil Composite qismi. Tanada kislorod tashadi
Ultramikroelementlar.	Mis(Cu) marganes( Mn) rux(Zn)molibden( Mo) kobalt(Co) va boshqalar	Qon qurilishi jarayonlarining tarkibiy qismi, fotosintez, ichidagi oksidlanish jarayonlarini tezlashtiradi. U fotosintezni faollashtiradi, qon xosil bo‘lishida qatnashadi. Tish emalining tarkibiy qismi. O'simliklarning o'sishini tartibga soladi.

Turli hujayralarda oqsil, lipid, uglevodlar, nuklein kislotalar va mineral tuzlarning miqdori har xil bo`ladi, jumladan, o`simlik hujayralari tarkibida oqsil miqdori hayvon hujayralariga qaraganda nisbatan kam, nuklein kislotalari esa o`simlik hujayralarida hayvon hujayralariga nisbatan ko`proq. Yog` to`qimalari lipidlarga boy, polisaxaridlar esa o`simlik hujayralarida, jigar va mushak to`qimalarida ko`proq to`planadi.

Har bir organizm tanasining asosiy massasini suv tashkil qiladi. Uning o`rtacha miqdori organism vaznining 60-70 %iga teng, ammo uning miqdori 40 %(o`simlik hujayralari, yog` to`qimalari) dan 99 % (meduzalar) gacha bo`lishi mumkin.Anorganik birikmalar suv bilan birgalikda hujayradagi barcha jarayonlar borishi uchun muhit hosil qiladi. Hujayra tarkibidagi anorganik ionlarning turi nisbatan kam bo`lsada, ular organizmning ko`pchilik hayotiy vazifalarini belgilab beradi.Suvning mavjudligi sababli hujayra elastik bo'lib qoladi, u sitoplazmadagi organik moddalar harakatiga yordam beradi.