Termiz davlat universiteti sport faoliyati va boshqaruv fakulteti

Boshdan baland uchib kelayotgan toʻpni tutib olish 
uchun sakrash va yoyilgan 
panjalar bilan qoʻllarni keskin yuqoriga chiqarish kerak (katta barmoqlar erkin 
yoyilgan). Toʻp barmoqlarga tekkan payitda, panjalarni yaqinlashtiradi, ichiga 
bukib ular bilan toʻpni mahkam ushlashadi, qoʻllarni esa tirsak boʻgʻimlariga 
bukib, toʻpni pasaytirishadi va gavdaga tortishadi (2-rasm). Past uchib kelayotgan 
toʻpni tutish paytida qoʻllarni pasaytirishadi, panja va barmoqlar esa xuddi 
yoyilgan kosani tashkil qilishadi (ikki qoʻl jimjilogʻi oʻrtasidagi oraliq bir necha 
santimetrdan oshmasligi kerak). 
2-rasm.
Yuqori trayektoriya bilan uzatilgan toʻpni sakrab ilish: a – dastlabki holat; 
b – sakragan holat; v – toʻpni ilib olish holati; g – soʻnggi holat. 
3-rasm.
Maydondan sapchigan toʻpni ilish. 
Maydondan sapchiyotgan toʻp
uchun kurash
, toʻpni ilib olish uchun, qulay 
balandlikka sakrashni kutmaslik kerak. Unga qarab harakat qilish, uni sakrashning 
boshlangʻich paytida tutish kerak. Oʻyinchi toʻpga tomon engashadi, tezda gavdani 
oldiga egadi, qoʻllarni oldinga-pastga tushiradi, tashqi tomondan panjalarni toʻpga 
olib keladi, lekin tepadan emas. Toʻpni ushlab olgach, u darhol toʻgʻrilanadi va uni 
oʻziga tortadi (3-rasm). 

---

33 
Toʻpni harakatda ilish
, oʻziga uzatish yoki savatga otish maqsadida, shunday 
nomlanuvchi, ikki qadamli texnikani qoʻllashadi. Agar oʻyinchi toʻpni tutgandan 
keyin yugirayotgan oshirishni yoki otishni darhol amalga oshirmoqchi boʻlsa, 
aytilgan bir qoʻl bilan, u chap oyogʻi bilan turtki bajarilgan va oʻng oyogʻi oldinga 
chiqarilgan paytda, toʻpni yengil sakrab, uni ilib olishi kerak. Soʻng oʻng oyoq 
bilan turtish (birinchi qadam), chap oyoq bilan turtish (ikkinchi qadam) va sakrash 
davomida toʻpni oʻng qoʻl bilan oshirishi yoki otishi kerak. Agar oʻyinchi 
harakatda ilib olgandan keyin darrov chap oyogʻini oʻq chizigʻida qoldirish uchun 
ikkala oyogʻi bilan toʻxtamoqchi boʻlsa, u holda oʻyinchi oʻng oyogʻi bilan turtki 
berish bajarilgan va chap oyogʻi oldinga chiqqan paytda toʻpni ilib olishga harakat 
qilishi kerak. Soʻng birinchi sekinlashtiruvchi chap oyoq bilan, ikkinchi 
toʻxtatuvchi qadam oʻng oyoq bilan va oʻng oyoqda burilishlarni bajarish 
imkoniyatini beradigan qilib toʻxtash kerak (4-rasm).