Termiz davlat universiteti sport faoliyati va boshqaruv fakulteti

FOYDALANILGAN VA TAVSIYA ETILADIGAN 
ADABIYOTLAR.......................................................................................39 
 

---

3 
KIRISH 
Kurs ishining dolzarbligi
. Hozirgi kunda taʻlim tizimida boshlangʻich taʻlim 
asosiy boʻgʻin sifatida muhim oʻrin tutadi. Bu boshlangʻich taʻlim muassasalarida
jismoniy tarbiya, sport sogʻlomlashtirish ishlarini rivojlantirish, taʻlim olayotgan 
oʻquvchilarning sport turlariga qiziqishini oshirish, bilimi, koʻnikma va 
malakalarini mustahkamlash davr talabiga aylanib bormoqda.
Oʻquvchilarning jismoniy tarbiya darslari jarayonidagi jismoniy rivojlanishi va 
jismoniy tayyorgarlik darajasi oʻziga xos boʻlib, farqli ravishda individual 
oʻzgarishlarga ega. 
Bir xil yoshdagi va bir xil jismoniy rivojlanishga ega boʻlgan bolalarda 
jismoniy sifatlarning rivojlanishi har xil ekanligi taʻkidlangan. Shu sababli, jismoniy 
rivojlanishi har xil boʻlgan oʻgʻil va qizlarda jismoniy sifatlarni tarbiyalash uchun 
individual dasturlar tuzish, mashqlar majmuasini ishlab chiqish, dars jarayonida har 
bir guruh uchun tabaqali yondashgan holda oʻrgatishni tashkil qilish jismoniy 
tarbiya jarayonida dolzarb masalalardan biridir
1
.
Boshlangʻich sinfning jismoniy tarbiya dasturlaridagi talablarini bajarish, 
oʻquvchilarning jismoniy tayyorgarligi darajasini aniqlash jismoniy tarbiya 
oʻqituvchilarining asosiy vazifalaridan biridir.
Baʻzi bir mashqlarning bajarilishi bolalarning qaddi-qomati va jismoniy 
tayyorgaligiga bogʻliqdir. Shu sababdan mashqlarni tanlayotganda, bola 
organizmining tashqi tuzilishi va ichki organlari rivojlanishini bilgan holdagina ular 
uchun aniq jismoniy mashqlar hamda topshiriqlar yuklamasini meʻyorlash mumkin. 
Baʻzi bir bolalar jismonan nosogʻlom boʻlib, ularning jismoniy tarbiya 
dasturidagi mashqlarni bajarishi boshqalarnikidan farq qiladi. Chunki ularning 
shaxsiy ravishda qancha koʻp shugʻullanishlari natijasida jismoniy tayyorgarliligini 
farqi yaqqol namoyon boʻladi. 
Agar oʻquvchilarning mashqlar bajarishda koʻnikma va malakasi toʻgʻri 
shakllantirib borilsa, ularning jismoniy tayyorgarligi oʻsadi. Mashgʻulotlar 

---

4 
davomida boʻyi past bolalar murakkab turdagi mashq harakatlarini yaxshi bajaradi, 
boʻyi uzun bolalarning esa tezkorlik va egiluvchanlik harakatlarini yaxshi bajarishi 
koʻzga tashlanadi.
Oʻquvchilarni jismoniy tayyorlashning eng yaxshi yoʻnalishlaridan biri jismoniy 
tarbiya darslarida tabaqali yondashishni qoʻllashdir.
Ilmiy tekshirish va amaliy tajriba ishlarining natijalari koʻrsatishicha, har bir 
sinfda kuchli, oʻrta va kuchsiz oʻquvchilar mavjuddir va shu sababli guruh 
oʻquvchilari orasida jismoniy tarbiya materiallarini oʻzlashtirishda sezilarli farq 
boʻlishini koʻrsatishgan. 
Boshlangʻich sinfda oʻquv jarayoni samaradorligini oshirishning eng qulay 
yoʻllarini izlab topish hamma vaqt muammo boʻlib kelgan. Bu masalani toʻgʻri hal 
qilishning asosiy yoʻllaridan biri tabaqali yondashishni amalga oshirish kerakligi 
koʻrsatib oʻtilgan. 
Shuning uchun oʻquvchilarning jismoniy tayyorgarligini yaxshilashda 
jismoniy tarbiya darslaridagi har bir guruh uchun tabaqali va individual yondashish 
munosabatlarini tashkil etish ilmiy ishlar uchun dolzarb mavzudir. 
Ilmiy ishlarning natijalari va amaliy tajribalar shuni taʻkidlaydiki, har bir 
sinfda kuchli, oʻrtacha va kuchsiz oʻquvchilar mavjud
Pedagogik ilmiy va uslubiy adabiyotlarning tahlili asosida koʻrsatishicha, taʻlim 
uslubiyotida “oʻrtacha” oʻquvchilarning koʻrsatkichi hisobga olinishi maʻlum 
boʻldi. 
Shuning uchun boshlangʻich sinf oʻquvchilariga jismoniy tarbiya darslarida 
individual va tabaqali yondashish muammolarini ilmiy ishlab chiqish, ularning 
jismoniy tayyorgarlik darajasini va jismoniy rivojlanishini yaxshilash bugungi 
kunning dolzarb masalalaridan biridir. 
Prezidentimizning “Jismoniy tarbiya va ommaviy sportni yanada 
rivojlantirish chora-tadbirlari toʻgʻrisida”gi PQ 3031- sonli qarorining dasturi 7-
ilovasida belgilangandek.

---

5