Termiz davlat universiteti jismoniy madaniyat fakulteti jismoniy tarbiya va sport nazariyasi kafedrasi

4 Ishchi rejasini tuzish tartibi 
1. 
Mashqlarning  alohida  turlari  mashg‗ulotning  qachon,  qayerda  о‗tkazilishini  aniqlash. 
Gimnastika kо‗pkurashi mashqlari jismoniy tayyorgarlik mashg‗ulotlarining asosiy qismida о‗quv 
bо‗limlarida о‗tkaziiadi; umumrivojlantiruvchi mashqlar mashg‗ulotlarini xoreografiya tayyorlov 
qismida  frontal  tarzda;  joydan-joyga  о‗tishturlari,  oyin  va  estafetalar  ham  mashg‗ulotning 
tayyorlov yoki yakunlovchi qismida frontal tarzda о‗tkaziladi. 
2. 
Mashg‗ulotning asosiy qismidagi mashq turlari sonini aniqlash. Mashq turlari sonini tо‗g‗ri 
belgilash  uchun  shug‗ullanuvchilar  tarkibini,  mashg‗ulot  davrini,  mashg‗ulotlar  qancha  davom 
etishini hisobga olish kerak. Bizning misolda mashq turlarining soni jismoniy tayyorgarlikni ham 
qо‗shib hisoblaganda tо‗rttadan oshmasllgi lozim. Agar turlar soni kamaytirilsa, ya‘ni har bir tur 
bilan shug‗ullanish vaqti oshirilsa, unda о‗rgatishni samarasi kamayishi va shug‗ullanuvchilarda 
buturlarga bо‗lgan qiziqishning yо‗qolish xavfi tug‗iladi. Turlar soni kо‗paytirib yuborilganda esa, 
о‗rgatish mutlaqo samarasiz bо‗lishi mumkin. 
3. 
Ish rejasi shaklini chizib qoyish. Bunda faqat shu shaklga rioya qilish shart degan gap emas. 
Bordi-yu uni qulay va kо‗rgazmali boshqa shakli bilan almashtirish mumkin bо‗lsa, о‗sha shakldan 
foydalansa ham bо‗ladi. 
4. 
Nazariy  mashg‗ulotlar  vaqti  va  о‗rnini  belgilab,  bu  ma‘lumotlami  ish  rejasiga  kiritish. 
Ikkita  shunday  mashg‗ulotni  nazarga  tutishni  tavsiya  etamiz:  biri  gimnastika  va  mashg‗ulotlar 
gigiyenasi  haqida  suhbat,  ikkinchisi  esa,  ―11  о‗smirlar  toifasi‖  mashqlari  kinofilmini  namoyish 
qilish. Birinchi mavzudagi suhbatni rejalashtirishning dastlabki davrda о‗tkazish, kinofilmni esa, 
shu davrning ikkinchi  yarmida, shug‗ullanuvchilar toifa mashqlarining elementlari bilan amalda 

---

7 
 
tanishib olganlaridan keyin namoyish qilish kerak. Suhbatga, qolaversa, film namoyish qilishga 30 
daqiqa  vaqt  ajratilsa  bо‗ladi.  Shuning  uchun  beshinchi  mashg‗ulotda  ham,  yigirmanchi 
mashg‗ulotda ham tо‗plam (majmuali) rejalashtirsa bо‗ladi. 
5. 
Ish rejasidagi gimnastika kо‗pkо‗rashidan tashqari, hamma tur mashqlarning о‗rni shartli 
belgilar  bilan  belgilanadi  (ish  dasturi  tuzilgandan  keyin  belgilangan  mavzular  raqami  bilan 
almashtiriladi).  Har  bir  mashg‗ulotdagi  mazkur  mashqlarning  о‗rnini  belgilashdan  oldin 
quyidagilarni  amalga  oshirish  kerak:  birinchidan,  xoreografiya  mashqlari  о‗zining  asosiy 
vazifasidan  tashqari,  mushaklarchigilini  yozish  vazifasini  ham  bajaradi.  Shuning  uchun 
xoreografiyani  va  umumrivojlantiruvchi  mashqlarni  bitta  mashg‗ulotga  mо‗ljallab 
rejalashtirmaslik kerak. ikkinchidan, yana shu sabablarga kо‗ra, joydan-joyga turli xil kо‗chishlar 
va estafetali oyinlarni bitta mashg‗ulotda о‗tkazmaslik kerak. 
6. 
Gimnastika  kо‗pkо‗rashi  mashqlari  turlarining  jadvalini  tuzish.  Mashq  turlarini  kunlarga 
bо‗lib almashtirishning eng yaxshi shaklini tanlashdan boshlash kerak. Quyidagi shakllar talabaga 
ma‘qul bо‗lishi mumkin: har ikki mashg‗ulotning birida turlarni batamom almashtirish, bir turni 
ikki  yoki  uch  marta  takrorlash.  Bu  shakllarning  birinchisi  ham,  ikkinchisi  ham,  uchinchisi  ham 
muayyan sharoitda eng yaxshi  shakl hisoblanadi.  Bizning misolda ikkinchi  va uchinchi shakllar 
maqsadga muvofiqdir. 
Mashg‗ulotning aynan tayyorlov davri uchun jadval tuzayotganda mashq turlarining qanchalik 
og‗ir-yengilligini inobatga olish va shunga muvofiq butun rejalashtirilayotgan vaqt mobaynida bu 
mashq turlarini qancha takrorlanishini hisoblab olish zarur.