Termiz-2021 Qishloq xo’jaligida mehnat resurslari va ulardan foydalanish samaradorligi. Reja: Respublika qishloqlaridagi aholi, mehnat va mehnat resurslari

Mehnat resurslari bilan ta‟minlanganlik koeffitsiyenti- mavjud mehnat
resurslarining ( ) ishlab chiqarish rejasini bajarish uchun ularning talab qilinadigan soniga nisbati bilan aniqlanadi ( ):


Qishloq xo’jalik korxonalarining mehnat resurslari bilan ta‘minlanganlik
darajasi haqida qishloq xo’jaligi ekini maydonining bir ishchiga (Is) to’g’ri keladigan hisobida ham aniqlash mumkin:

Biroq, 100 ga qishloq xo’jalik ekiniga ishchilar soni yoki bir ishchiga

qishloq xo’jalik ekini maydonining hisob-kitobi mehnat resurslari bilan
ta‘minlanganlikni yetarlicha aniq ravishda xarakterlay olmaydi. Chunki, bunda
qishloq xo’jalik korxonasining intensivlashtirish va ixtisosligi darajasi bo’yicha
farqi hisobga olinmaydi. Xo’jalikning mehnat resurslari bilan ta‘minlanganlik
koeffitsiyenti yaxshiroq aniqlanadi. Qishloq xo’jalik korxonalarini ishchi kuchi
bilan ta‘minlash muammosini hal etishda mehnat bozori muhim ahamiyat kasb
etadi.
Mehnat bozori – bu qishloq xo’jalik tarmoqlarida band bo’lgan ishchi
kuchlari harakatining ijtimoiy-iqtisodiy shaklidir. Mehnat bozori tovar ishlab
chiqarish va muomala qonuniyatlari bo’yicha ishchi kuchini qayta tashkil etish
uchun zarur bo’lgan hayotiy farovonligi uchun mehnatga individual
xususiyatlarni almashlash bo’yicha munosabatlar tizimini o’zida aks ettiradi.
Bunda o’ziga xos tovar sifatida ishchi kuchi chiqadi. Har qanday tovar bozori singari mehnat bozori ham talab va takliflarga asoslangan. Bu holatda talab ishchi kuchiga bo’lgan ehtiyoj shaklida, taklif esa bozorda mos ravishda mavjud bo’ladigan ishchi kuchiga nisbatan bo’ladi. Talab va taklif ishchilar tomonidan u yoki bu ishchi o’rnini egallash, yoki u yoki bu ish joyini egallash maqsadida ishchilar orasidagi raqobatli kurash davomida, yoki zarur ishchilarni jalb etish uchun ish beruvchilar orasida amalga oshiriladi. Mehnat bozori uchun quyidagi xususiyatlar xarakterli:

Birinchidan, agar ishchi kuchi mehnat jarayonida qiymat barpo etsa,
resurslarning boshqa hamma turlari mehnatning o’zi bilan yangi qiymatga o’tadi
xolos.
Ikkinchidan, ish kuchi taklifi demografik omillar bilan - tug’ilish darajasi
mehnatga layoqatli aholi sonining o’sishi sur‘ati uning jinsga doir yosh tuzilishi
bilan belgilanadi.