Tema: Stiller ham vizual informatsiyalar

Informaciyanı ekilik kodlaw. Ha’zirgi zaman texnikasında informaciya ko’bi-nese eki tu’rdegi signallar izbe-izligi menen kodlanadı: magnitlengen yamasa mag-nitlenbegen, jalg’ang’an yamasa jalg’anbag’an, joqarı yamasa to’men kernew h.t.b. Onın’ bir jag’dayın 0 cifrı menen, al ekinshisin 1 cifrı menen belgilew qabıl etilgen. Bunday kodlaw ekilik kodlaw dep ataladı, al 0 ha’m 1 cifrları bitler dep ataladı (inglis tilinde BIT-BINARY DIGIT - ekilik cifr degen so’zden alıng’an).
Tekstli informaciyanı ekilik kodlag’anda ha’r bir belgige onın’ izbe-izligi sa’y-kes keltiriledi. Ha’zirgi zaman EEM lerinin’ ko’pshiliginde ha’r bir belgige, bayt (ang. BYTE) dep atalatug’ın, 8 noller ha’m birlerden du’zilgen izbe-izlik sa’ykes keltiriledi. Barlıg’ı bolıp 8 noller ha’m birliklerden du’zilgen, 256 ha’r qıylı belgini kodlawg’a mu’mkinshilik beredi, ma’selen: rus ha’m latın a’lipbesinın’ u’lken ha’m kishi ha’riplerin, cifrlardı, irkilis belgilerin h.t.b.
Baytlar menen belgilerdin’ bir-birine sa’ykesligi ha’r bir kod ushın og’an sa’y-kes keletug’ın belgi ko’rsetilgen keste ja’rdeminde beriledi.
Informaciyanın’ o’lshem birlikleri
Ha’r qanday na’rsenin’ o’lshem birligi bar. Misali: litr, metr, kilometr, kilo-gramm, volt, amper, kubometr h.t.b.
Usıg’an uqsas informaciyanın’ da o’lshem birligi bar.
Ekilik sanaq sistemasında informaciyanin’ en’ kishi o’lshem birligi – BIT (BINARY DIGIT).
Bit mu’mkin bolg’an eki ma’niske iye: Yaq/Awa, 0/1.
1 bit–bul informaciyanin’ sonday mug’dari, ol bizge bar bolg’an eki mu’mkin-shilikten durıs variantın tan’law imkanın beredi.
Ma’selen: 100101101 sanında 9 bit bar, sebebi onda tog’iz 0 ha’m 1 sanları qatnaspaqta. Bitten u’lkenirek o’lshem birligi sıpatında bayt qabıl etilgen: 1 bayt=8 bit. Bir bayt ja’rdeminde 256 tu’rdegi ha’r qıylı ma’nislerdi an’latıw mu’mkin (0 den 255ke shekemgi). Esaplaw texnikası qurılmaları bayt ko’rinisindegi informaciya-lardı qayta isleydi. Bayttan u’lkenirek o’lshem birlik Kilobayt (Kb) dep ataladı.
Informaciya bul - anıq ha’m a’melde isletiletug’ın xabar. Berilgenler bolsa xa-barlar, gu’zetiwler na’tiyjelerin o’z ishıne aladı. Biraq za’ru’rlik boyınsha imka’-niyat tuwılg’anda, ma’selen, na’rse haqqındag’ı bilimdi asırıw payıtında ol infor-maciyag’a aylanadı.
Informaciyanın’ a’melde qollanıwının’ za’ru’r sha’rti onın’ o’z waqtındalıg’ı ha’m adekatlig’ında. Adekvatlıq – bul alıng’an informaciya tiykarında qurılg’an obrazdın’ haqıyqıy ob’ektke qanshelli sa’ykesligin beredi ha’m ol to’mendegi u’sh formada an’latıladı.