|
Birinshi ret " sanalı adam" dıń qaldıqları Cro-Manion g'orida (Frantsiya ) tabılǵan, sol sebepli ilimpazlar onı CrO-magnon dep ataydılar.
Insannıń evolyutsiyası paleolit dáwirinde júz bergen. Bul insannıń bar ekenligi ushın gúres dáwiri, biraq bul sharayatta insan rawajlanǵan hám joqarı nátiyjelerge erisken. Baslanıwiy adamlardı aqılǵa say adamǵa aylandırıwdıń tiykarǵı shárti insandı, sóylewin hám sanasına rawajlantırǵan jumıs edi.
Tezisler
Kesh (joqarı ) paleolit, eramızǵa shekemgi 40 -12 mıń jıl. e.
Kesh paleolit ásbapları -parantez, kazıyıcılar, nayza hám dart úshleri, tesikleri, tırnaqları.
Bul dáwir dawamında Spin-rötuş usılı jaqsılandi.
Haywanlardıń suyeklerinen áyyemgi adamlar ań hám balıq tutıw ushın iyneler, tishli máslahátlar topladilar.
Sol waqıtta adam tıgıwdı úyrendi. Iyneler ádetde ótkir suyeklerden etilgen. Haywanlardıń tendonlari sabaqlar ornına isletilingen.
Ań ushın qurallar : dart (qısqa nayza atıw ), harpun (tishli uchi menen atıw quralları ), ush tas toptıń balas kompleksi.
Sóylew payda boldı, kórkem óner payda boldı, dinge sıyınıw rawajlandi, tas hám úńgir súwretleri (petrogliflar) dárek beredi.
Jámáátlik jumıstı orınlawda adamlardıń baylanıske bolǵan mútajligi sóylewdiń rawajlanıwına alıp keldi.
Pikirlew hám sóylew ortasında bawırlas baylanıslar ámeldegi - bul sananı rawajlandırıwǵa alıp keldi.
Áyyemgi adamlar pútinlerge iyiliw etdiler, olardıń suwretleri tas hám aǵashdan jasalǵan edi.
Diniy ıqtıqatlar iskerlik túrine baylanıslı edi.
Kesh paleolit dáwirinde " sanalı adam" (CrO-magnon) payda boldı.
Haywan dúnyasınan áyyemgi adam ásbaplardı islep shıǵarıw qábiletin anıqladi.
Aǵayınlardıń turaqlı jámááti-matriarxiya yamasa ata-ana jámáátine tiykarlanǵan qáwim jámááti bar.
Áyyemgi adamlarda ana -er hám ana jinsining sıyınıwı haqqındaǵı dáliller hayallardıń nomerleri hám suwretleri esaplanadı.
Ulıwma jámiettiiń barlıq aǵzaları teń huqıqlarǵa iye bolıp, ulıwma jıynalısta aqsaqallar saylandı.
Aqsaqallar bahsli máselelerdi sheshiwdi, ań qılıw ushın jaylardı tarqatıwdı.
Ulıwma birlespelerdiń basında saylanǵan basshılar bar edi.
Jinsdagi turmıs hám iskerlik máseleleri ulıwma jıynalısta sheshildi.
Jınıs qáwim komandasınıń hár bir aǵzasınıń máplerin qorǵaw etdi.
Hámme ushın keń tarqalǵan er, turaq-jay, ásbap -úskeneler edi.
Oraylıq Kazaxstanda Tompaqbug otoparkida, ótkir pıshaqlar, geyde tas pıshaqlar tabılǵan.
Oraylıq Kazaxstanda Batpak awılı : otoparkning jası - 30 -25 mıń jıl. e., bul erda 300 tas ásbapları tabılǵan.
Qubla Kazaxstanda Ashchisay otoparkida bizon, arxar, jabayı otning suyekleri, sonıń menen birge, qırǵıshlar, pıshaq formasındaǵı plitalar tabılǵan.
Insan evolyutsiyası
Insan uzaq múddetli evolyutsion rawajlanıw nátiyjesinde qáliplesken.
Insannıń kelip shıǵıwı, onıń qáliplesiwi eń ápiwayınan quramalıǵa shekem bolǵan, haywan hám ósimlikler degi evolyutsion processlerge uqsas edi.
Insannıń evolyutsion rawajlanıwınıń ayriqsha ózgesheligi ásbaplardı islep shıǵarıw qábileti edi. Bul áyyemgi adamlar hám meshinler hám haywanlar ortasındaǵı tiykarǵı parq.
Eń áyyemgi adam avstralopitek edi, onıń skeletlari qaldıqları Qubla hám Arqa Afrikada, Avstraliyada tabılǵan.
Eń áyyemgi adamdıń qaldıqları Keniyada (Afrikada ), Olduvai darasida tabılǵan ; ilimpazlar onı " sheber adam" (Australopithecus) dep atawǵan, ol 1 million 750 mıń jıl aldın jasaǵan.
Pitekantrop 1891 de alım E. Dubois tárepinen O. Java (Qubla -Arqa Aziya ) de tabılǵan.
1 million jıl aldın jasaǵan.
Sinantropning birinshi qaldıqları 1927 de Pekinga jaqın bolǵan Kitayda tabılǵan, ol " Kitay xalqi" dep atalǵan. Sinanthropes 200-500 mıń jıl aldın jasaǵan.
Pitekanthropus hám Sinanthropus ilimde tuwrı juretuǵın adamlardıń atınıń aldı.
Mustier dáwirinde jasaǵan áyyemgi adamdıń túri ilimpazlar neandertal dep ataladı. Bul áyyemgi adamdıń qaldıqları birinshi ret neandertal (Germaniya ) aymaǵında tabılǵan, olar 100 -35 mıń jıl aldın jasaǵan.
Neandertal balanıń skeleti 1938 jılda tesik-tash g'orida akademikalıq A. P. Okladnikov tárepinen tabılǵan. M. M. Gerasimov oǵan áyyemgi balanıń kórinisin qayta qayta tiklewge múmkinshilik beretuǵın rekonstrukciya etdi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
