Tekshirdi: Mamaraimov G’

ASOSIY QISM
IKKI VANNALI PECHLAR
Kislorod-Konverter ishlab chiqarishning keng rivojlanishi cho‘yanning katta massalarini kislorod bilan puflash va bir vaqtning o'zida ma'lum miqdorda metall lomlarini qayta ishlash bilan intensiv qayta ishlash imkoniyatini ko'rsatdi.
Ikki qavatli pechlarning konstruktorlari vannani kislorod bilan kuchli puflashdan tashqari, to'g'ridan-to'g'ri ish joyida, eng kamida, issiqlik chiqaradigan gazlarning bir qismini isitish uchun ishlatishni taklif qilishdi.
Bunda chiqindi gazlarning fizik issiqligi bilan bir qatorda CO va SO2 larning oksidlanishidan ajralib chiquvchi issiqlik ham foydalaniladi.
Ikki vannali pechlari-ikki vannali eruvchi agregatlar, ikta boshchalar, ikkita vertikal kanallar, ikkita Shlak oquvchi ariqchalar va osma klapanlardan iborat. Ikki vannali pechning ishlash printsipi shundaki, bitta hammomda metallni kislorod bilan puflash, boshqasida esa qattiq shixta (metallalom, qo'shimcha materiallar) birinchi vannadan chiqadigan gazlarning issiqligi bilan isitiladi. (16.12 rasm) Bunday pechdagi eritma bir-biridan so'ng chiqarilganligi tufayli, bu pechlar ba'zida tandem pechlari, jarayon esa tandem jarayoni deb ataladi.Bu ish usuli bilan pechning unumdorligi ortadi.
Hisoblashlar shuni ko'rsatadiki, oddiy to‘yingan cho‘yanni kislarod bilan puflanganda 1 tonna cho‘yan uchun issiqlik qiymati ~ 3150 MJ ni tashkil etadi. Bu issiqlik miqdori taxminan uchta komponentdan iborat:
1) suyuq cho‘yanning fizik isiqligi;
2) cho‘yan moddalarining oksidlanishi vaqtida chiqarilgan issiqlik;
3) CO dan SO2gacha bo‘lgan yonish issiqligi.



Ikki hammomli po‘lat erituvchi pech sxemasi:
1 - birinchi vanna; 2 ikkinchi vanna; 3 - kislorodli furmalar; 4 – kislorodli gorelkalarning yonilg‘ilari.
Ikki tomonlama o'choqdagi issiqlik iste'moli bosqichlari
quyidagicha taqsimlanadi ~ 50% - suyuq po‘lat va Shlak (vanna entalpiyasi) issiqligi; ~ 10% - chiqindi gazlarining isiqligi (asosan SO2); qolgan 40% - issiqlik, pechning alohida elementlarini suv bilan sovutish va lomlarni qayta ishlash bilan devor orqali issiqlik yo'qotilishini qoplash uchun sarflanadi.
Qayta ishlangan lomlar (yoki temir rudalari) miqdori issiqlik balansi asosida aniqlanadi.Shixta tarkibida suyuq cho‘yanning 65-68 foizidan ko'prog'ini tashkil etadigan tarkibdagi ikk vannali pechlar yonilg'isiz ishlashi mumkin.Ishlab chiqarish shartlariga ko'ra pechga lomlar mos issiqlik balansidan ko'proq yuklangan bo'lsa, issiqlik yo'nligi uzatilishi bilan ta'minlanadi.Tabiiyki, issiqlik balansi, asosan, cho‘yan tarkibidagi kremniy miqdoriga bog'liq.Ikkita vannali pechlarga yonilg‘i, pechning osti va kirish joylarida joylashgan kislorodli yonilg‘i gorelkalari orqali uzatiladi.
Ikki vannali pechlarning regeneratorlari bo‘lmaganligi sababli, Shlakga pechdan tushadigan gazlarning issiqligini saqlab qolish kerak emas. Chiqindi gazlarning haroratini kamaytirish uchun, shlak oquvchi ariqchalarga suv purkaladi, bu o‘z navbatida shlak ariqchalarida portlashlar va tagliklarning buzulishlarisiz oson yo‘qotiladigan g‘ovak shlak hosil bo‘lishiga olib keladi. Ikki vannali pechlarning regeneratorlari bo‘lmaganligi sababli, Shlakga pechdan tushadigan gazlarning issiqligini saqlab qolish kerak emas. Chiqindi gazlarning haroratini kamaytirish uchun, shlak oquvchi ariqchalarga suv purkaladi, bu o‘z navbatida shlak ariqchalarida portlashlar va tagliklarning buzulishlarisiz oson yo‘qotiladigan g‘ovak shlak hosil bo‘lishiga olib keladi.
Ikki hammomli pechlarda eritishning texnologiyasi marten ichidagi eritishning texnologiyasidan deyarli farq qilmaydi, intensiv tarzda hammomning kislorod bilan puflanishi esa biroz farq mavjud. Tepadan vannani kislorod bilanintensiv puflash boshlanganda, cho‘yan quyish vaqti tugatiladi, eritish texnologiyasi va konverterdagi ertish texnologiyasi orasida o‘xshashlik bor. Hammomni tozalash boshlanganida, shlak tarkibida temir oksidi yuqori bo'lganligi kuzatiladi (30-40%, ba'zida esa u yanada yuqori). Yuqori darajada uglerodsizlantirish paytida, shlak ichidagi temir oksidi miqdori bir oz kamayadi, lekin issiqlikning oxirida, uglerod konsentratsiyasining pasayishida temir oksidlarining tarkibi yana ortadi.
Pech vannasidagi issiqlikning asosiy miqdori temir va uning aralashmalari oksidlanishi natijasida chiqariladi va ikki vannali pechdagi issiqlik uzatish nisbiy qiymati konverterga qaraganda yuqori bo'ladi, shuning uchun ish joyidagi harorat marten pechlarga nisbatan konvertrda ( eritma va tozalash davri)past bo‘ladi. Ikki vannali pechdagi shlakning harorati, odatda, metallning haroratidan oshmaydi va ba'zi eritmalarda past ham bo'ladi. Shlakning past harorati tufayli, faol suyuqlik- harakatlanuvchi yuqori asosli shlakni boshqarishni qiyinlashtiradi, shuning uchun ular eritish davomida ohakning muhim qismlarini kiritmaslikni afzal ko'radilar va ohak yoki ohaktoshni to'liq shlaklash uchun esa to'ldirish vaqtida yuklangan kislarod puflovchi bitta yoki ikta trubani kutarish usulini qo‘llashadi. Shu bilan birga, temir intensiv oksidlanishni boshlaydi (konvertor eritmasining dastlabki davrida bo'lgani kabi); shlak harorati va uning oksidlanish darajasi oshishi natijasida suyuq harakatlanuvchi va gomogen shlak tez hosil bo‘ladi. Ikkita vannalili pechlarning afzalliklari:
1) yuqori mahsuldorlik (marten pechlari bilan solishtirganda);
2) mavjud marten tsexlari sharoitida pechlarni joylashtirish imkoniyati. Ushbu afzalliklar marten agregatlarini almashtirish uchun ushbu turdagi pechlarning bir qismini (po‘lat tanqisligi davrida) aniqladi.
Yig'ilgan tajriba bir qator jiddiy kamchiliklarni aniqladi: katta sovuq havo so‘ruvchilari, kislorodni sarfining ko‘tarilishi, metall zaxarli gazlarining ko'payishi, eritma changining ko'tarilishi, xodimlarning ish yuzasidan doimiy ravishda chang ko‘tarilishisababli xavfsiz ishini tashkil qilishda jiddiy muammolar va boshqalar.
Bu kamchiliklar ishlab chiqaruvchilarni ushbu turdagi po'lat ishlab chiqaruvchi qurilmalardan foydalanishdan asta-sekin rad etishni oldindan belgilab qo'ydi.