Tayanch so’z va iboralar: Yorug’lik, spektr, to’lqin uzunligi, tezlik, yo’llar farqi

3. Yorug’lik dispersiyasi.
Har bir vektor o‟zidan oldingisiga nisbatan bir xil burchakga burilgan bo‟lib, bu 
burchak qo‟shni tirqishlar uyg‟otgan tebranishlarning faza farqi 8 ga teng. β sin φ 
= ± kλ (k = 1,2,3.) shartni qanoatlantiruvchi yo‟nalishlar uchun hamma Ai lar 
nolga teng . Shunday qilib, bitta tirqish uchun minimum sharti bo‟ladi. fazalar farqi 
δ =2π∆/ λ=(2πα/ λ)sin φ 
bundagi λ – berilgan muhitdagi to‟lqin uzunligi. Qaysi yo‟nalishlar uchun δ= ± 
2πm bo‟lsa, ya‟ni d sin = ± mλ ( m = 0, 1, 2,) (3) shart bajarilsa ayrim 
tirqishlardan hosil bo‟layotgan tebranishlar bir-birini kuchaytiradi. Ekranning 
tegishli nuqtasida tebranish amplitudasi A
ma 
= N · Aφ ( 1 · 4). Bu formula 

---

intensivlik maksimumlarning o‟rnini aniqlaydi. Bu maksimumlar deyiladi. Undagi 
m
soni bosh maksimumning tartibini ko‟rsatadi. Har qanday spektral asbobning 
asosiy xarakteristkasi uning dispersiyasi va ajrata olish kuchidir. Dispersiya bir-
biridan to‟lqin uzunligi bo‟yicha 1
0
S ga farqlanuvchi ikki spektral chiziq 
orasidagi burchakiy yoki chizig‟iy masofani belgilaydi. Ajrata olish kuchi 
spektrda bir-biridan ajratib qabul qilish mumkin bo‟lgan ikki chiziqga to‟g‟ri 
keladigan to‟lqin uzunliklarining minimal δλ farqini belgilaydi. Ikki yaqin 
spektral chiziqlarni ajratish imkoni faqat ular orasidagi masofaga bog‟liq 
bo‟lmasdan spektral maksimumning kengligiga ham bog‟liq. Agr bir 
maksimumning o‟rtasi ikkinchi maksimumning chetiga to‟g‟ri kelsa, spektral 
chiziqlar to‟la ajratilgan deb hisoblanadi. Spektral asbobning ajrata olish kuchi 
deb quyidagi o‟lchamsiz kattalikga
R =λ/ δλ 
aytiladi. R = mN difraksion panjaraning ajrata olish kuchi deyiladi, u 
spektrning 
m 
tartibiga va tirqishlarning N soniga proporsionaldir. 
 
Yorug‟lik dispersiyasi 
N‟yuton tajribalar asosida yorug‟lik dispersiyasini kashf etdi. Dispersiya lotincha 
“sochmoq” so‟zidan olingan. Umuman, yorug‟lik dispersiyasi deganda moddaning 
sindirish ko‟rsatkichi