Namunali chizma. Grafik vazifa sharti: (7.24-rasm).Ushbu payvand chokli birikmaning ishchi chizmasi quyidagi bosqichlarda bajariladi.
1-bosqich. Dastlab, buyumning ortogonal proyeksiyasi chiziladi. Ortogonal proyeksiyada zarur qirqimlar bajariladi
2-bosqich.Keyin buyumning aksonometrik proyeksiyasi quriladi va maqsadga muvofiq qirqim bajariladi (7.24-rasm, b). Ortogonal va aksonometrik proyeksiyalarda bajarilgan qirqimda kesuvchi tekislik iz qoldirgan har bir detal yuzasi alohida yo‘nalishda shrixovkalanishi lozim. Aks holda buyumning chizmasini o‘qishda xatolikka yo‘l qo‘yish mumkin.
3-bosqich. So‘nggi bosqichda buyum yig‘ish chizmasi taxt qilinadi. Ya’ni buyumning tarkibiy qismlarini o‘lchamlari yetarli darajada qo‘yiladi va payvand choklariga uning parametrlari yozib qo‘yiladi. Bizning misolimizda 2ta burchakli va 2ta tavrli payvand chok yordamida birikma hosil qilingan. Unda asos plitaga ikkita prizmatik devor burchakli payvand chok yordamida payvandlangan. Mazkur devorlarga ikkita silindrik vtulka tavrli payvand chok yordamida payvandlangan (7.24-rasm, c).
b)
XULOSA VA TAVSIYALAR
Har qanday zamonaviy turli sohalarda faoliyat ko‘rsatadigan muhandislarning faoliyati bevosita chizmalar bilan ish ko‘rishiga to‘g‘ri keladi va ularga bog‘liq bo‘ladi. Faoliyati bu kasblardan uzoq bo‘lgan insonlardan ham minimal darajadagi grafik madaniyatni egallaganlik talab qilinadi.
Ushbu kurs ishida qurilish chizmachiligi misolida respublikamiz Kasb-hunar kollejlarida chizmachilik fanining o‘qitilish ahvoli va uning zamonaviy talablarga moslik darajasi qisqacha o‘rganib chiqildi. Qurilish chizmachiligining Ukraina, Belarus respublikalari hamda Rossiya Federatsiyalarida o‘qitilishi, ulardagi ta’lim jarayoniga innovatsion yondashishlarni o‘rganib, tahlil qilindi. Tahlil natijalaridan ma’lum bo‘ldi-ki, fan dasturida qurilish chizmachiligini o‘rganish orqali o‘quvchilarni arxitektor va quruvchi kasblari bilan tanishtirish (kasbga yo‘llash ishlari) hamda ularni murakkab bo‘lmagan qurilish chizmalarini o‘qishga o‘rgatish masalasini darslikda berilgan materiallarga tayanib amalga oshirishning imkoni yo‘q.
Kasb-hunar kollejlarida qurilish chizmachiligi o‘qitish samaradorligini orttirish uchun OTMlarida tayyorlanayotgan chizmachilik o‘qituvchilari tayyorlashni, ularga maktab chizmachilik darslarini ilg‘or pedagogik va innovatsion texnologiyalarga tayanib tashkil qilish metodlarini o‘rgatish talab qilinadi. Buning uchun qurilish chizmachiligi bo‘yicha o‘qituvchilarga mazmunan yangi materallar topib ulardan o‘rinli foydalanish, chizmachilik darslarini zamonaviy texnologiyalarga tayanib tashkil qilishni o‘rgatish zarur.
Darslarning tarkibiy qismlari ishlab chiqilib, amaliy mashg‘ulotlar uchun talabalar bajaradigan individual grafik topshiriqlarga namunalar, hamda o‘rganilgan mavzu materiallarini mustahkamlash uchun mashqlar ishlab chiqildi. Qurilish chizmachiligidan mashqlar har bir yangi mavzu materiallari bayon qilinganidan keyin guruhlarda o‘qituvchi nazoratida bajarilib, o‘quvchilarning bilimlarini baholab borishda ancha qulayliklar yaratadi.
Taklif qilingan mashqlarning bevosita amaliyot bilan bog‘lanishi, o‘quvchilar uchun yangi tushunchalarni qiziqarli shakllarda o‘zlashtirish imkoniyatlarining mavjudligi qurilish chizmalari bo‘limi bo‘yicha darslar samaradorligining sezilarli ortishini ta’minlaydi. SHu bilan bir qatorda o‘quvchilar mustaqil bajaradigan grafik ishlarining mazmuni ham qayta ko‘rib chiqilib, takomilashtirildi. Jumladan, materiallarning shartli belgilanishi hamda bino elementlarining shartli belgilari bo‘yicha o‘quvchilar uchun bir tipdagi variantlar taklif qilinib, bu topshiriqlar orqali o‘quvchilar yangi tushunchalarni o‘zlashtiradilar, ularda shartli belgilarni to‘g‘ri bajarish ko‘nikmalari shakllanib, grafik madaniyatlari rivojlanadi.
Lekin bular bilan qurilish chizmalarini o‘qitishdagi muammolar hal bo‘lib qolmaydi. Buning uchun qurilish chizmachiligi bo‘yicha Kasb-hunar kollejlari uchun zamonaviy metodik ta’minot komplekslari yaratilishi kerak.
