Ташқи кўрикдан ўтказиш (соматоскопия) Ишдан мақсад: Организмни ташқи кўрсаткичларини аниқлаш. Ишнинг бориши

Диаметр ўлчамларни ўлчаш учун махсус сиркул мосламасидан (катта ва кичик ўлчамли) фойдаланилади. Шкала бўйича ҳисоблашлар сиркулнинг ўлчов амалга оширилаётган тана соҳасига белгиланган тартибда жойлаштирилиши вақтида бажарилади.

11–расм. Диаметр ўлчамларни ўлчаш: а – бош; б – елка; в – кўкрак; г – сон диаметрини ўлчаш
Жисмоний тарбия ва спорт билан шуғулланувчи одамларда жисмоний жиҳатдан ривожланиш даражасини ўрганиш қуйидаги вазифаларни ҳал қилишга йўналтирилади:

• 
  Тизимли тарзда жисмоний тарбия ва спорт билан шуғулланишнинг одам организмига таъсирини баҳолаш;
  
• 
  У ёки бу спорт тури билан шуғулланиш учун болалар ва ўсмирларни саралаб олиш;
  
• 
  Спорт билан шуғулланишни бошловчилардан тортиб, спорт устасигача даражадаги спортчиларда жисмоний жиҳатдан ривожланишнинг маълум бир аниқ қийматда шаклланишини назорат қилиш.
  

Ҳозирги вақтда одам танасининг умумий ўлчамлари, тана нисбатлари, конститусияси ва бошқа соматик хусусиятларини аниқлаш ва тавсифлаш бўйича В.В.Бунак, М.В.Черноруский ва В.П.Чтетсов томонидан бир қатор схемалар, шкалалар, типлар ва таснифлашлар ишлаб чиқилган.
Сўнгги йиллар давомида турли хил антропометрик белгиларни ўзаро солиштириш йўли билан ҳисоблаб чиқарилувчи баҳолаш индексларидан фойдаланиш усуллари ишлаб чиқилган. Бу кўринишда амалга оширилувчи баҳолашлар анатомик – физиологик жиҳатдан асосга эга бўлмасада, бу маълумотлар фақат аҳолини ёппасига кўрикдан ўтказиш, жисмоний тарбия сексияларида ўсмирларни саралашни амалга ошириш ва шунга ўхшаш мақсадларда фойдаланилади.