№
|
Seminar mashg’ulot mavzulari
|
Dars soatlari hajmi
|
|
5-semestrda
|
|
|
“Ma’naviyatshunoslik” fanining obyekti, predmeti va ma’naviyatning jamiyat hayotidagi o’rni
Reja:
“Ma’naviyatshunoslik” fanining predmeti, mavzu doirasi, tarkibi, maqsad va vazifalari.
Ma’naviyat tushunchasi, uning mazmun va mohiyati.
Ma’naviyatning jamiyat hayotidagi o’rni.
Ma’naviyatning asosiy kategoriyalari.
“Ma’naviyatshunoslik” fanining metodologik asosi masalasi.
“Ma’naviyatshunoslik” tarixiy-nazariy fan sifatida. Uning ijtimoiy-gumanitar fanlar tizimidagi o’rni.
|
4
|
|
Mustaqillik - ma’naviy tiklanish va yuksalish asosi. Mustaqil O’zbekistonda ma’naviyat masalalarining davlat siyosati darajasiga ko’tarilishi va buning sabablari. Milliy ma’naviyat nazariyasining shakllanishida davlat rahbarining roli
Reja:
Mustaqillik mas’uliyati. Milliy mustaqillik sharoitida ma’naviyat masalalarining dolzarblashuvi.
O’zbekistonning siyosiy va iqtisodiy rivojida xalq ma’naviyatini yuksaltirishning ahamiyati.
O’zbekistonning Birinchi Prezidenti Islom Karimov tomonidan ilgari surilgan milliy-ma’naviy tiklanish konsepsiyasining nazariy va metodologik ahamiyati.
Islohotlar va ularning ma’naviy mezoni.
Mustaqillik davrida ajdodlarimiz ma’naviy merosiga munosabatning tubdan yangilanishi, milliy va diniy qadriyatlaming tiklanishi.
Milliy ma’naviyat nazariyasining shaklianishida davlat rahbarining o’rni va roli.
|
4
|
|
Milliy g’oya, mafkura, ma’naviyatning uzviyligi. O’zbekiston Respublikasi Birinchi Prezidenti I.A.Karimov asarlarida ma’naviyat nazariyasi umummetodologik asoslarining ishlab chiqilishi
Reja:
O’zbekiston Konstitutsiyasida yakka mafkura hukmronligining ta’qiqlanishi va buning sabablari.
Milliy g’oya, mafkura tushunchalari. Milliy mafkura va ma’naviyat nisbati.
“Ozod Vatan”, “Obod Vatan”, “Erkin va farovon hayot” tushunchalarining mazmun va mohiyati. Mamlakatimizda milliy g’oyani singdirish amaliyoti bilan bog’liq jarayonlar.
O’zbekiston Respublikasinig Birinchi Prezidenti Islom Karimov asarlarida ma’naviyat nazariyasi umummetodologik asoslarining ishlab chiqilishi.
|
2
|
|
“Yuksak ma’naviyat - yengilmas kuch”. Umuminsoniy qadriyatlar va milliy ma’naviyatimizning uyg’unligi. Ijtimoiy fanlar metodologiyasi va milliy ma’naviy meros
Reja:
O’zbekiston Respublikasining birinchi Prezidenti Islom Karimovning “Yuksak ma’naviyat - yengilmas kuch” kitobining mazmun va mohiyati.
Mustaqillik sharoitida milliy va diniy qadriyatlarning tiklanishi.
“Qadriyat”, “qadriyatlar”, “milliy qadriyatlar”, “umuminsoniy qadriyatlar” tushunchalarining falsafiy mohiyati.
Qadriyatlarning turlari. Umuminsoniy qadriyatlar va milliy ma’naviyat nisbati.
Milliy ma’naviyatimizning umuminsoniy mohiyati.
Ijtimoiy fanlar metodologiyasi.
|
4
|
|
Ma’naviyatni anglash. Milliy ma’naviyatimiz ilmiy-nazariy asoslarining shakllanishi. Ma’naviy hayot mezonlari
Reja:
Inson hayotining ma’nosi. Inson hayotida ma’naviyatning o’rni va ahamiyati.
Ma’naviyatning soha sifatida mustaqilligi, iqtisod va siyosat sohalari bilan munosabati.
Ma’naviy ong, ma’naviy madaniyat, e’tiqod, iroda, ma’naviy muhit, o’zlikni anglash tushunchalari.
Milliy ma’naviyatimiz tarixiy tajribasini ilmiy idrok etish ma’naviyat nazariyasini shakllantirishning asosiy omili sifatida.
|
2
|
|
Inson hayotida ma’naviyatning o’rni va ahamiyati. Jahon ilmi va o’tmish ajdodlarimiz merosida ma’naviyat masalalarining nazariy jihatdan o’rganilishi
Reja:
Inson hayotidagi ma’naviyatning o’rni. Insonning borlig’i, go’zalligi uning yuksak ma’naviyati va ma’rifati orqali namoyon bo’lishi.
Jahon ilmida ma’naviyat masalalari.
Markaziy Osiyoda yaratilgan qadim yozma adabiyotlarda ma’naviyat masalalari. Islom mintaqa madaniyatida ma’naviyat masalalarining nazariy jihatdan shakllanishi.
Imom Abu Hamid G’azzoliyning “Kimiyoyi saodat” asari muqaddimasida ma’naviyat nazariyasining bevosita ishlab chiqilishi. “Dil-podshoh, aql-vazir” konsepsiyasining mohiyati.
Jaloliddin Rumiyning “Masnaviy ma’naviy” asarida ma’naviyatniijg ta’rifi.
Alisher Navoiy ijodi milliy ma’naviyatimiz qomusi sifatida.
|
4
|
|
Shaxs va millat ma’naviyatining asosiy jihatlari
Reja:
“Shaxs” va “Shaxs ma’naviyati” tushunchalarining mazmuni. Shaxs ma’naviyati va milliy ma’naviyat nisbati.
Milliy o’zlikni anglash va shaxsning milliy o’zligini anglashi.
Shaxs ma’naviyati ma’naviyat nazariyasining o’zak tushunchasi sifatida. Shaxs ma’naviyatining asosiy qirralari va mezonlari.
Shaxs ma’naviyatiga ta’sir etuvchi omillar.
Millat ma’naviyati va milliy ma’naviyat. Milliy ma’naviyatning shakllanishida o’zga millat vakillarining ishtiroki. Milliy ma’naviyat va mintaqa madaniyati: o’zaro nisbatlar.
|
2
|
|
Ma’naviyat va ma’rifatning o’zaro aloqadorligi. Shaxs va millat ma’naviy takomilining uyg’unligi
Reja:
Ma’rifat tushunchasi. Uning mazmun va mohiyati. Ma’naviyat va ma’rifatdagi o’zaro uyg’unlik.
Ta’lim-tarbiya - shaxs ma’naviy fazilatlarini shakllantirishga qaratilgan tizim ekanligi. Ta’lim va tarbiyadagi uzviylik.
Shaxs va millat ma’naviy takomilining uyg’unligi.
Ma’naviy qashshoqlikning jamiyat taraqqiyotiga salbiy ta’siri.
|
2
|
|
Ma’naviyat, ruhiyat, madaniyat
Reja:
Ma’naviyat va ruhiyat tushunchlari, ulaming o’zaro nisbati. Inson tabiati va shaxs ma’naviyati.
Milliy ma’naviyatimizda ruhiyat muammolarining o’rganilishi va bu sohada erishilgan yutuqlarning ahamiyati.
Ma’naviyat va madaniyat nisbati. “Moddiy” va “ma’naviy” madaniyat masalasi.
Madaniyat shaxs ma’naviyatining moddiy voqelikdagi izlari sifatida.
Jahon madaniyati va mintaqa madaniyatlari.
“Ma’naviyatshunoslik” fanining “Ruhshunoslik”, “Madaniyatshunoslik”, “Nafosatshunoslik”, “Tarbiyashunoslik” kabi inson va jamiyat hayotini o’rganuvchi turli fanlarga nisbati.
|
4
|
|
Din va ma’naviyat
Reja:
Mustaqillik sharoitida dinga munosabatning tubdan o’zgarishi. Din va ma’naviyat: umumiy va farqli jihatlar.
Imon-e’tiqod ma’naviyatning tarkibiy qismi sifatida.
Dinda ilm va ibrat. Taqlidiy va tahliliy imon tushunchalari.
Aqidaparastlikning gnoseologik, siyosiy-ijtimoiy va tarixiy ildizlari.
Diniy aqidaparastlik va ekstremizm - diniy qadriyatlaming totalitarizm tafakkuri ruhidagi g’arazli talqini sifatida.
Diniy bagrikenglik va e’tiqodda ustuvorlik.
|
4
|
|
Ma’naviyat, siyosat va axloq
Reja:
“Axloq ma’naviyatning o’zagi”. Axloq va ma’naviyat nisbati. Zamonaviy axloq muammolari.
Xulq va axloq. Iymon-e’tiqod, mehr-shafqat, poklik va halollik, ahdga vafo ma’naviy barkamol shaxsning axloqiy fazilatlari sifatida.
Ijtimoiy hayot va axloq. Sotsial psixologiya, antropologiya, ma’naviyat nazariyasi va axloqshunoslik fanlarining o’zaro bog’liq jihatlari. Zamonaviy shaxs axloqi.
Xulq-atvorda shaxs ma’naviyatining namoyon bo’lishi. Axloqiy qadriyatlar va ulaming yosh avlod tarbiyasiga ta’siri.
Ma’naviyat va siyosat nisbati.
Hokimiyat boshqaruv tizimiga ma’naviy barkamol shaxslarni jalb qilish davlat taraqqiyotining muhim sharti.
Rahbar ma’naviyati. Prezidentimiz Shavkat Mirziyoyevning “Tanqidiy tahlil, qat’iy tartib- intizom va shaxsiy javobgarlik - har bir rahbar faoliyatining kundalik qoidasi bo’lishi kerak” nomli kitobida bayon etilgan rahbar xodimlar va ularning asosiy xislatlari haqidagi fikrlar.
|
4
|
|
San’at, adabiyot, ma’naviyat
Reja:
Ma’naviyat va nafosat. Shaxs ma’naviyati - inson botiniy go’zalligining asosi sifatida.
Ma’naviyat va san’at. Badiiy tafakkur borliq haqiqatini anglab etishning o’ziga xos yo’nalishi sifatida.
Ijtimoiy ma’naviy muhitni yaratishda san’at turlarining o’rni va ahamiyati.
Ma’naviyat va adabiyot. So’z san’atining shaxs va millat ma’naviyatini shakllantirishdagi alohida ahamiyati.
Badiiy adabiyotda ijodkor ma’naviyatining akslanishi.
San’atning murakkab turlari va ularda so’z san’atining ishtiroki. Teatr-ibrat maktabi.
|
4
|
|
Milliy ma’naviyatimizning takomil bosqichlari. Ma’naviyatni shakllantiradigan asosiy mezonlar. Jahon madaniyati va milliy ma’naviyatimiz rivojining o’zaro nisbatlari
Reja:
Milliy ma’naviyatimizning takomil bosqichlari. Ma’naviyat tarixi va nazariyasi.
Milliy ma’naviyat va shaxs ma’naviyati. Milliy ma’naviyat tarixiy hodisa sifatida. Milliy ma’naviyat tarixi bilan siyosiy, ijtimoiy, madaniy hayot tarixi o’rtasidagi farqli jihatlar.
Ma’naviyatni shakllantiradigan asosiy mezonlar tahlili.
Ma’naviyat va madaniyat. Turli mintaqa madaniyatlari va ularning o’zaro munosabatlari.
Mintaqa madaniyatlarida din va ma’naviyat nisbati.
Markaziy Osiyo xalqlari madaniyati va milliy ma’naviyatimiz. Ijtimoiy tarixni davrlashtirish va ma’naviy takomil.
Ma’naviyatni shakllantiradigan asosiy mezonlar. Jahon madaniyati va milliy ma’naviyatimiz rivojining o’zaro nisbatlari.
|
4
|
|
Milliy ma’naviyatimiz takomilining asosiy davrlari. Ibtidoiy jamoa davrida ilk ma’naviyat unsurlarining shakllanishi
Reja:
Milliy ma’naviyatimizning tarixiy takomilini davrlashtirish muammolari.
Milliy ma’naviyatimiz tarixini o’rganishda manbaalar ahvoli. Osori atiqalar va yozma yodgorliklar. Bevosita va bilvosita ma’lumotlar. Etnografik ma’lumotlar. Turli manbaalarning qiyosiy tahlili.
Urug’ jamoaning paydo bo’lishi - dastlabki ma’naviyat nishonasi. Ibtidoiy jamoa tuzumi davri san’atining oziga xos xususiyatlari.
Ibtidoiy jamoa davrida ilk ma’naviyat unsurlarini shakllantirgan shart- sharoitlar
|
4
|
|
Ilk shahar ma’naviyati va “Avesto” kitobi
Reja:
“Avesto”da ibtidoiy jamoa ma’naviyati unsurlarining aks etishi. Jamshid (Yima vaxishta) haqidagi asotirlar.
“Avesto”da tabiatga munosabat va hozirgi ekologik muammolar.
“Avesto” kitobi va “Mazdayasna” e’tiqodi - Markaziy Osiyodagi ilk shahar ma’naviyatini aks ettiruvchi qimmatli manbaa.
“Avesto”da ilm va imon nisbati.
Axuramazdaning Zardusht tomonidan koinot nuri va Xalloqi olam deb ta’riflanishi.
“Avesto” kitoblari majmui islomgacha bo’lgan madaniyatimiz va ma’naviyati.
|
4
|
|
Turkiy toshbitiklar ma’naviyati
Reja:
Milliy davlatlarning shakllana boshlashi millatning shakllanishi bilan bevosita bog’liq hodisa ekanligi.
Movarounnahrda qadim davlatlar va milliy ma’naviyatning shakllanish omillari. Buyuk turk xoqonligi - milliy davlatchilik asosi sifatida millatning tashkil topishi va milliy birlik uchun kurash.
Milliy adabiy tilning shakllanishi. Milliy adabiyotning vujudga kelishi.
“Turk buduni” tushunchasining ma’naviy ahamiyati. Qultegin, Bilga Xoqon, To’nyuquq, Ungin bitik toshlariga bitilgan hikmatlarning Markaziy Osiyo xalqlari ma’naviyatiga ta’siri.
Urxo’n-Enasoy, Kul-Tegin va Bilka-Xoqon yodgorliklari O’rta asr ma’naviyatining tarkibiy qismi sifatida
|
4
|
|
Tavhid e’tiqodi va Markaziy Osiyo xalqlari ma’naviyati
Reja:
Insonlar ongida asotir tafakkur asoratlarini yengib o’tish masalasi. Tavhid e’tiqodi va islom dini.
Bag’dodda “Bayt ul-hikma”ning tashkil topishi.Islom mintaqa madaniyati shakllanishining siyosiy-ijtimoiy asoslari. Islom ummati va islom dunyosida turkiy xalqlarning mavqei.
Markaziy Osiyo xalqlari ma’naviyati tarixidagi uyg’unlik.
Qozoq xalqi ma’naviyati va adabiyoti. Turkman xalqi ma’naviyati va adabiyoti. Qirg’iz xalqi ma’naviyati va adabiyoti. Qoraqalpoq xalqi ma’naviyati va adabiyoti. Tojik xalqi ma’naviyati va fors-tojik adabiyoti.
|
4
|
|
Islom mintaqa madaniyati doirasida milliy ma’naviyatimiz takomili. Sunna bosqichi
Reja:
VIII-IX asrlarda islom mintaqa madaniyatining tashkil topishi. Sunnaning ma’nosi.
Ilk hadis to’plamlari. Hadisshunoslik ilmi va mazhablaming shakllanishi. Imomi A’zam va Imom Buxoriy.
Hadis ilmining shakllanishi va Imom Buxoriyning jahonshumul xizmati.
Hadis ilmining “oltin asri va sahih hadis to’plamlari.
Adab ilmi va Ahmad Yugnakiy merosi.
|
4
|
|
Jami: 64 soat
|
64
|
|
|
